alles-wat-je-moet-weten-over-de-protesten-in-iran-225422
©Getty Images

Al dagenlang vinden er heftige protesten plaats in Iran naar aanleiding van de dood van de 22-jarige Mahsa Amini, die werd opgepakt omdat ze geen hijab droeg. In dit artikel vind je alles wat je moet weten over wat er precies speelt en hoe de situatie in Iran nu is.

Wat is er gebeurd met Mahsa Amini?

Op 14 september werd Mahsa Amini, een 22-jarige Iraanse, door de religieuze politie in Teheran gearresteerd omdat zij in het openbaar de verplichte hijab niet droeg. Ze stierf twee dagen later in politiebewaring. De Iraanse autoriteiten beweren dat ze ‘een hartaanval’ heeft gehad. Ooggetuigen zeggen echter te hebben gezien hoe de politie haar sloeg – wat er volgens velen toe leidde dat ze in een dodelijke coma raakte.

Haar familie heeft daarnaast bevestigd dat Mahsa nooit aan een hartkwaal heeft geleden. Haar vader, Amjad Amini, beweerde dat hem het recht is ontzegd om de beelden van de arrestatie te zien. “Ik vroeg hen om mij de lichaamscamera’s van de veiligheidsagenten te tonen, maar ze zeiden dat de batterijen leeg waren”, vertelt hij aan BBC Persia. Ook beweerde hij dat het hem is verboden om Mahsa’s lichaam te zien, dat in een laken was gewikkeld toen het aan hem werd overhandigd. Er zouden verdachte kneuzingen op haar voeten zijn opgemerkt.

In een verklaring van de directeur-generaal van de forensische geneeskunde in de provincie Teheran staat echter dat er “geen tekenen waren van verwondingen aan het hoofd en het gezicht, geen kneuzingen rond de ogen, of breuken aan de basis van Mahsa Amini’s schedel”. Talrijke mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International, hebben aangedrongen op verder onderzoek. President Ebrahim Raisi verklaarde op 22 september aan de Algemene Vergadering van de VN dat “als haar dood te wijten is aan nalatigheid, dit zeker zal worden onderzocht”. Op dezelfde dag annuleerde Raisi – die de Iraanse demonstranten veroordeelde voor hun ‘chaos’ – een lang gepland interview met journalist en verslaggever Christiane Amanpour nadat zij op het laatste moment zijn verzoek om een hoofddoek te dragen had afgewezen.

Hoe reageert de Iraanse bevolking op de dood van Mahsa Amini?

Het is begrijpelijk dat velen in Iran twijfelen aan de bewering dat Mahsa op natuurlijke wijze is overleden. Demonstraties begonnen op 17 september, na Mahsa’s begrafenis, in de provincie Koerdistan en verspreidden zich snel over het hele land. De protesten vallen op door hun feministische aard: verschillende clips van Iraanse burgers die in het openbaar hun hijabs verbranden gingen de afgelopen dagen viral. Ondertussen blijven gebruikers op TikTok video’s posten waarin ze hun haar afknippen als een daad van verzet.

Net als in 2019, toen ongeveer 200.000 mensen de straat op gingen als reactie op een brandstofcrisis, reageerde de Iraanse regering hardhandig, met het inzetten van politieagenten gewapend met geweren, waterkanonnen en wapenstokken. De stroom in Teheran is ’s nachts afgesloten om samenscholingen te ontmoedigen, terwijl mobiele diensten en draadloze toegang zijn verstoord. Ook platforms als WhatsApp en Instagram zijn naar verluidt geblokkeerd. Bij de protesten zouden tot nu toe ten minste 36 mensen zijn omgekomen. Ook in andere hoofdsteden, waaronder Istanbul en Beiroet, gaan demonstranten uit solidariteit de straat op.

Wat zijn precies de Iraanse wetten rond de hijab?

Iran voerde in het begin van de jaren 80 voor het eerst een wet in die de hijab in het openbaar verplicht stelt, na de Islamitische Revolutie. Een speciale zedenpolitie, bekend als Gasht-e Ershad, moet erop toezien dat vrouwelijke burgers zowel een hoofddoek als loszittende kleding dragen. Te veel haar laten zien of te veel make-up dragen zijn ook voldoende redenen om iemand aan te houden. Vaak worden degenen die deze ‘zedelijkheidswetten’ overtreden overgebracht naar ‘heropvoedingscentra’, waarvan de eerste in de jaren 2010 zijn geopend. Daar moeten gevangenen onder dwang lessen volgen over de beginselen van de islam. Ook moeten zij beloftes ondertekenen om zich in de toekomst bescheidener te kleden.

Het verzet onder de vrouwelijke bevolking is al jaren sterk. Neem bijvoorbeeld de beweging Girls of Revolution Street in 2017, waarbij de politie 29 mensen arresteerde omdat ze hun hijabs hadden afgedaan en boven hun hoofd hadden gezwaaid in Teheran. Toch hopen velen dat de protesten na de dood van Mahsa Amini een kantelpunt zijn.

Vogue sprak vorige week met Anna Nooshin en Gisele Azad, beiden geboren in Iran en wonend in Nederland, over de protesten in Iran. Dat interview lees je hier.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue UK.