Zelden maakte het overlijden van een (opper)rechter zoveel los als bij de Amerikaanse Ruth Bader Ginsburg, die vrijdag op 87-jarige leeftijd het leven liet. Van Teen Vogue tot de Volkskrant: er waren weinig media die geen aandacht aan haar dood besteedden. Het zegt iets over de onuitputtelijke manier waarop ze jong en oud inspireerde, maar ook over haar plek binnen de popcultuur. Die rol was én is zo aanzienlijk dat nu, pas een paar dagen na haar sterven, haar strijd (voor gelijkheid) een compleet nieuwe slag heeft losgemaakt.
Plek bij Hooggerechtshof
Zeg je 'feminisme', dan kom je al snel uit bij Ginsburg, die in 1993 als tweede vrouw ooit lid werd van het Hooggerechtshof (met dank aan de Democratische president van die tijd, Bill Clinton). Die rol bekleed je voor het leven, vond ook vooral de progressieve rechter zelf, waardoor ze bijna tot de dag van haar dood aan het werk bleef. Toch ging het al langer niet goed met haar gezondheid: ze overleed vrijdag aan de gevolgen van kanker. De Democraten maakten zich al een tijdje zorgen om Ginsburg, omdat Trump, indien ze zou overlijden, nog haar vervanger zou mogen kiezen. Die angst – die ook bij de opperrechter zélfs heerste – is nu werkelijkheid geworden.
Zien: vijf wijze quotes van Ruth Bader Ginsburg
Voorvechter voor vrouwen
Gelukkig staan Ginsburgs historische acties uit het verleden nog steeds als een huis. Ze droeg enorm veel bij aan de positie van de vrouw in de Verenigde Staten, in praktisch alle periodes van haar leven. Ze viel dan ook direct op: toen ze in 1956 aan Harvard begon, was ze één van de negen vrouwen in haar jaar, tussen vijfhonderd mannen. Toen ze later rechten doceerde aan de Rutgers Universiteit, ging ze met vrouwelijke collega's de barricades op om evenveel betaald te krijgen. En in de rechtszaal rondde ze in de jaren zeventig talloze (inmiddels beroemde) zaken als advocaat succesvol af: zo pleitte ze bij het Hooggerechtshof in zes rechtszaken over discriminatie van vrouwen, waarvan ze er slechts één niet won.
Notorious RBG
Wie denkt dat Ginsburg 'alleen' voor de vrouw opkwam, komt nog bedrogen uit: ze streed voor de bevrijding van vrouwen én mannen, omdat ze geïnstitutionaliseerde discriminatie voor iedereen schadelijk vond. Daarom stond ze ook vaak mannen bij, zoals in de bekende zaak rondom weduwnaar Stephen Wiesenfeld. Al kon haar 'allesomvattende liefde voor het recht' pas echt zegevieren tijdens haar jaren als opperrechter. Ginsburg bood aan de lopende band tegengas jegens het conservatieve kamp, vooral in zaken rondom abortus en discriminatie. Het leverde haar, juist ook bij de jongere progressieve generatie, de bijnaam 'Notorious RBG' op.
Feministisch icoon
Je kunt Ginsburg dan ook moeilijk los zien van haar iconische kragen ('jabots') die ze droeg over haar toga. Een accessoire met een functie: aan de kleur van de kraagjes was af te lezen of ze bij een uitspraak van het Hooggerechtshof tot de meerderheid (goudgeel) of de minderheid (zwart-goud) behoorde. Haar dood markeert het einde van een feministisch icoon, maar het ontstaan van een nieuwe, strijdbare beweging, aangewakkerd door Ruth zelf. Onder leiding van politieke sterren als Alexandria Ocasio-Cortez wordt er al over volgende stappen nagedacht, en de hele wereld denkt mee. Want, zo zei Ginsburg ooit zelf: 'Vecht voor de dingen waar je om geeft, maar doe het op een manier waardoor anderen geïnspireerd raken om je te vergezellen.'
