‘Op een dag realiseerden we ons dat het ons niets kon schelen wat er in Parijs op de catwalks gebeurde’
Kunstenaar Pedro Reyes en modeontwerper Carla Fernández vormen een van Mexico's coolste koppels en hun Willy Wonka-esque woonlab is een speelplaats voor gelijkgestemden.
Pedro Reyes en Carla Fernández veranderden een “monstrueus” jarentachtighuis in Coyoacán, een historische wijk van Mexico City, in een brutalistisch paradijs van beton, een speelplaats voor gelijkgestemden. Pedro: “Wat van mij is, is van jou.”
Mi cosa es tu cosa
Pedro Reyes (53) is een zelfbenoemde “cyber-marxist”, zijn vrouw Carla Fernández (52) zet zich al jaren in voor het behouden en nieuw leven inblazen van het rijke textielerfgoed van oorspronkelijke en Mestizo-gemeenschappen
in Mexico die eeuwenoude technieken beheersen. Voor haar gelijknamige kledingmerk werkt ze samen met traditionele vaklui uit negentien provincies. Samen vormen Pedro en Carla een stel dat qua bekendheid in het hedendaagse Mexico niet onderdoet voor Diego Rivera en Frida Kahlo, het beroemde kunstenaarskoppel dat een huis
bewoonde in dezelfde buurt waar de Reyes zijn neergestreken, Coyoacán. Sovjet-banneling en minnaar van Kahlo, Leon Trotski, werd er door de KGB vermoord, dus de wijk in Mexico City heeft een roemruchte reputatie.
De Reyes lieten er tien jaar geleden hun oog vallen op een “monstrueuze” jarentachtigvilla van duizend vierkante meter met inpandig zwembad. Het is de enige plek in het huis die bleef zoals-ie was, de rest werd afgebroken en al dan niet met behulp van prefab elementen weer opgebouwd. Het resultaat is een mind-blowing betonnen woon-werkcompound waar dagelijks twintig medewerkers van de Reyes Studio zich bezighouden met diverse disciplines, van metaal- en houtbewerking en steenhouwen tot het editen van documentaires. Pedro overziet alles, en tekent en schildert. Daarnaast bevindt zich in het huis nog een pop-upstore van Carla’s kledingmerk.
Pedro Reyes en Carla Fernández zijn boekhoarders
Naast het exterieur van het pand, dat enigszins op een gebouw uit de Star Wars-films lijkt, is de grote woonkamer vol boeken de eyecatcher binnenshuis. “Als we het huis from scratch hadden gebouwd, hadden we nooit voor zo’n grote living gekozen”, zegt Pedro. “Maar de ruimte bleek perfect voor onze collectie van veertigduizend boeken. Carla en ik zijn allebei boekhoarders.” Omdat je boeken die op de plank blijven staan als verloren kunt beschouwen, vindt Pedro, hebben ze er een openbare bibliotheek van gemaakt. Op afspraak kunnen mensen langskomen en boeken lenen. Mi cosa es tu cosa, wat van mij is, is van jou, is daarbij het credo.
Sinds de start van de bibliotheek erfden ze ook het archief en de boeken van Carla’s vader, oud-directeur van alle musea binnen Mexico’s Nationale Instituut voor Antropologie en Geschiedenis, en hebben ze er drie mensen voor in dienst. “We hebben een soort boekenkarma ontgrendeld”, zegt Pedro. “Mensen komen boeken terugbrengen en géven ons dan exemplaren waarvan ze vinden dat die in onze collectie thuishoren.” Omdat het uit de hand dreigt te lopen, zijn er nu plannen voor het ontwerpen van een eigen bibliotheek elders. “Waar mensen zonder afspraak kunnen binnenlopen, meer toegankelijk voor iedereen.”
Het heeft wat voeten in de aarde om het koppel bijeen te krijgen voor een videocall. Beiden zijn ongelooflijk druk, daarnaast reist Carla de wereld over. Is het niet voor diverse exposities, als jurylid van het Prins Claus Fonds, dan wel voor overleg met de honderdtachtig ambachtslieden, verspreid over Mexico, met wie ze samenwerkt aan haar collecties. Pedro reist ook, maar houdt zijn trips zo kort mogelijk. “Beeldhouwkunst is een extreem jaloerse godin en ik ben haar slaaf. Mijn reizen duren altijd maar kort, ik moet continu in de buurt van mijn beelden zijn.” Daarbij zijn de twee ware bon vivants. Op hun housewarming ontvingen ze destijds zeshonderd gasten; regelmatig openen ze hun huis voor politieke bijeenkomsten.
Pedro studeerde architectuur, maar legde zich jarenlang toe op beeldhouwen en meubeldesign – zijn liefde voor brutalisme uit zich in al zijn ontwerpen. Pedro’s voornaamste materiaal is steen, ook voor meubels die in het huis van de familie Flintstone niet zouden misstaan. Zoals zijn Serpentine Chairs, uitgevoerd in roze onyx-terrazzo, of zijn Metate Chair van vulkanische steen, gebaseerd op eeuwenoud keukengerei, metate en molcajete (maalsteen en vijzel), om mee te malen. Maar hij ontwierp ook de houten Hand Chair, gebaseerd op gebarentaal, die je tegenwoordig in allerlei varianten in meubelcollecties van anderen tegenkomt. Sinds Pedro het strandhuis van een vriend in Oaxaca ontwierp, geïnspireerd door Bauhaus en Maya-piramides, accepteert hij af en toe weer architectuuropdrachten.
Meubels, beeldhouwen, huizen bouwen, het is volgens hem allemaal één pot nat. “Het enige verschil is dat er bij architectuur een loodgieter aan te pas komt”, zeg hij nuchter.
Het koppel koos tien jaar geleden voor Coyoacán vanwege Carla’s angst voor aardbevingen. “Tot de vijftiende eeuw, voordat de Spanjaarden kwamen, was op de plek van Mexico City het Texcocomeer, dat later werd volgestort met stenen. Een bodem die zeer gevoelig is voor verschuivingen”, vertelt Carla. “Ik heb in verschillende wijken van Mexico City gewoond, maar na mijn huwelijk met Pedro en de geboortes van onze dochter Laima en zoon Cristóbal wilde ik verhuizen naar veiliger, vulkanische grond.” Coyoacán ligt op vijftien kilometer afstand van Mexico City, veel huizen zijn er honderden jaren oud. Strenge bouweisen – zo zijn niet meer dan drie verdiepingen toegestaan – maken het er onaantrekkelijk voor projectontwikkelaars. Het is volgens Carla een behoorlijk levendige en intellectuele plek. “De culinaire sfeer van downtown Roma of Condesa ontbreekt weliswaar. Eten is hier meer iets wat je deelt met vrienden in de intimiteit van je huis, waarbij je samen boeken leest of films kijkt.”
Zij is de meer flamboyante, hij oogt rustiger. Ze ontmoetten elkaar tijdens hun studie aan de universiteit. Pedro herinnert zich nog goed de mooie jonge vrouw vol energie die hij door de gangen zag lopen in een knalpaarse legging – qua kleding en haarstijl zo anders dan haar leeftijdgenoten. Het was geen liefde op het eerste gezicht, althans niet voor Carla. “Pedro heeft een kleine twintig jaar achter me aangezeten”, zegt ze met een knipoog. “We kwamen elkaar continu tegen bij dezelfde exposities, op feestjes en in bars”, zegt Pedro.
“Ik wilde haar mee uit vragen, maar ze was altijd bezet. Niet alleen met vriendjes, ze had altijd wel een verplichting om een buitenlander die in de stad was een week rond te leiden.” “Ik denk dat het niet gewerkt had als we toen waren gaan daten”, zegt Carla. “We waren nog zó jong, hadden nog veel tijd nodig voor onszelf. Het was de perfecte tijd om een koppel te worden na ons dertigste.” Wat ze het meest aan hem bewondert? “Ik hou van zijn brein, van de magie die hij weet te maken met zijn kunst. Pedro is zo veelzijdig, hij kan alles. Het is vooral zijn originele, speelse manier van denken waarmee hij mensen weet te raken, zijn fun part, die ik het meest waardeer. En eerlijk is eerlijk, daarnaast vind ik hem ook nog eens heel aantrekkelijk.”
Pedro bewondert op zijn beurt de goede smaak en het sociale commitment van zijn vrouw. “Carla is creatief en een revolutionair – het is belangrijk dat we politiek op een lijn zitten. Daarbij is ze elegant en sexy, het is heerlijk om bij haar in de buurt te zijn. Bewondering voor je partner is belangrijk in een relatie.”
Hoewel ze beiden in een intellectueel gezin opgroeiden, was hun jeugd zeer verschillend. Pedro: “Ik ben overeducated opgegroeid: mijn ouders daagden me dagelijks uit met wiskundevraagstukken en mythologie- en tekenlessen. En dan niet tekenen om mijn gevoelens te uiten – mijn ouders waren ingenieurs – nee, ik moest bouwkundige tekeningen maken, waarbij ik mechanische onderdelen accuraat moest weergeven. Dat heeft me een goed gevoel en begrip voor 3D-verhoudingen gegeven. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik pre-internethersens heb en met mijn handen heb leren werken, een skill die ik nog dagelijks gebruik.”
“Mijn ouders waren daarentegen hippies”, zegt Carla. “Ze hebben me altijd gestimuleerd om vrij en anders te durven zijn, om open te staan voor diverse leefvormen. Mijn vader ontvluchtte als twaalfjarige de Cubaanse revolutie; mijn moeder kwam uit Noord-Mexico, waar de bevolking gefascineerd was door de VS. Ze was avant-garde, de eerste in haar omgeving die hotpants droeg. Ik ben dus niet typisch Mexicaans grootgebracht. Mijn vader was directeur van musea voor antropologie, maar hij deed thuis gewoon de afwas. In Mexico wonen veel macho’s, maar in onze wereld was er geen verschil tussen mannen en vrouwen. Mijn ouders vonden het ook te gek dat ik altijd kort haar heb gehad, hoewel veel mensen dachten dat ik een jongen was.”
Als haar vader voor werk naar het zuiden van Mexico reisde, mocht ze vaak mee. Ze raakte er verliefd op de kleding van oorspronkelijke gemeenschappen. “De ware cultuur van mijn land wordt gemaakt in de woestijn, jungles en bergen. Die kleren wilde ik ook, want ze waren zo veel beter gekleed dan ik.” Dochter Laima (19) en zoon Cristóbal (17) zijn eveneens zeer creatief. Carla: “Laima is goed met haar handen. Ze kan geweldig tekenen, is heel goed met keramiek en ze heeft een fantastisch oog. Onze zoon is meer gericht op politiek en literatuur. Hij heeft een analytische geest en is superslim. Ze verschillen erg van elkaar, en ook van ons.”
Kunst en activisme gaan voor het stel hand in hand. Met name Pedro is zeer politiek actief. Hij droomt van een wereld zonder nucleaire wapens en is nauw betrokken bij de internationale lobby voor nucleaire ontwapening. “Veel mensen denken bij grote problemen dat het buiten hun bereik ligt om er iets aan te doen, maar als iedereen zo denkt gebeurt er niets. De afgelopen vijf jaar heb ik films gemaakt en exposities samengesteld voor Artists Against the Bomb, een globale beweging die streeft naar nucleaire ontwapening. Je moet je angsten kanaliseren in iets constructiefs. Misschien kunnen we de wereld niet in dit leven veranderen, maar we kunnen wel een begin maken. Dan volgen anderen vanzelf. Zelf zet ik ook het werk voort van mensen die niet meer in leven zijn, maar we moeten doorgaan, hoe moeilijk het ook is.”
Een ander spraakmakend project van Pedro was zijn expositie Palas for Pistolas (2008), waarvoor hij militairen opriep wapens in te zamelen – het werden er 1527 – in ruil voor huishoudelijke apparaten. De wapens werden omgesmolten tot metalen schoppen om bomen mee te planten. Het idee: “Als we materie kunnen transformeren, kunnen we de psychologie van de geest transformeren, en hopelijk de samenleving.” Recenter maakte hij de korte film Under the Cloud in New Mexico, waar de eerste atoombom werd gecreëerd en getest. De film behandelt de schadelijke effecten van nucleaire straling, kernenergie, uraniummijnen en de opslag van kernafval op native grond, en portretteert degenen die zich ertegen verzetten.
Carla strijdt al dertig jaar tegen de vluchtigheid en alles wat er mis is met het modesysteem. Daartoe publiceerde ze jaren geleden al haar Manifesto of Fashion as Resistance, waarin iedereen met wie ze samenwerkt gelooft. “Op een dag werden we wakker en realiseerden we ons dat het ons niets kon schelen wat er in Parijs op de catwalks gebeurde. Onze manier van werken is in de ogen van zakelijke modeopleidingen zelfmoord. Onze ontwerpen ruiken naar rook, omdat ze zijn geweven en geborduurd naast een houtvuur. We werken langzaam en maken weinig stukken. We gebruiken stoffen die geweven zijn om gekoesterd te worden; een rok kan ’s nachts ook als deken fungeren.
Het is een slow-fashionproces, afhankelijk ook van het weer, de seizoenen en de feestdagen. Als het regent wordt er niet geverfd, rondom de Día de los Muertos, de Dag van de Doden, worden de voorvaderen een maand lang geëerd en als er geoogst moet worden, ligt de productie ook stil. Het is aan ons om een einde te maken aan mode als trash, we willen geen kleding maken die rottend eindigt op een vuilnisbelt. Ik wil dat onze kleding zo duurzaam is dat het fluisteren ervan door andere generaties gehoord zal worden. Ik vergelijk ons team en onze klanten altijd met krekels in een veld, we zijn weliswaar klein, maar zeer luidruchtig.”
Voor haar modemerk werkt ze met oorspronkelijke gemeenschappen in het zuiden van Mexico, omdat zich daar de
grootste concentratie bevindt. Ambachtslieden uit Yucatán, Campeche, Quintana Roo, Oaxaca, Chiapas en Michoacán, maar ook uit centrale regio’s als Puebla en Hidalgo, die wel tweeëntwintig verschillende weef-, verf- en borduurtechnieken beheersen, maar ook leerbewerking. “In Aguascalientes gebruiken ze een techniek waarbij draden uit het weefsel worden verwijderd om zo prachtige kantachtige patronen te creëren. De diversiteit aan technieken is enorm en blijft een bron van inspiratie.
Prachtig is ook de fijne katoen uit het dorp Xochistlahuaca in Guerrero, die geverfd wordt met modder en indigo.” Het kleurgebruik is een van de aantrekkelijke kanten van traditionele Mexicaanse kleding, zegt ze, maar Mexico is zó divers. “In de bergen bij Chamula kleden vrouwen zich volledig in het zwart. Als ze naar buiten gaan, speelt de zon met de ingeweven zilveren details, waardoor ze in al hun zwartheid schitteren.”
Naast de afstanden die een logistieke puzzel vereisen – een gemeenschap weeft, de ander kleurt, een volgende borduurt een kledingstuk – vormt de communicatie soms een probleem. In Mexico worden maar liefst achtenzestig talen gesproken. Veel oorspronkelijke gemeenschappen spreken geen Spaans, dus wordt gewerkt met tekeningen. “WhatsApp heeft ons leven een stuk simpeler gemaakt”, zegt Carla. “De jonge generatie spreekt vaak wel Spaans en vertaalt het voor de ouderen.” Haar klanten noemt ze beschermers van het geweldige vakmanschap. “Er wordt met zo veel liefde zo lang gewerkt aan onze kledingstukken. We willen bewijzen dat ook een modehuis als het onze winstgevend kan zijn. Zo willen wij de wereld laten zien dat er niet slechts één modesysteem is, maar meerdere.”
Dit interview komt uit het mei/juninummer van Vogue Living 2025 dat nu in de winkel ligt en hier te bestellen is.
