Vogue US-redacteur Tom Rasmussen vraagt zich af of een leeftijdsverschil in een relatie erg is. “De discussie over leeftijdsverschillen in relaties is er een die ik al menig dinertafel heb zien splijten, vooral die van prachtige, links-georiënteerde, sekspositieve rokers. Het onderwerp verscheurt X bijna dagelijks, zeker wanneer er koppen opduiken als ‘Het pleidooi voor het trouwen met een oudere man.’
Leeftijdsverschil in relaties
Of toch niet? Misschien zien we een meer genuanceerde, of zelfs te vieren, versie van de klassieke mei–decemberromance terugkeren. Natalie Portman en Paul Mescal zijn misschien gewoon platonische rookmaatjes, maar áls dat niet zo is, hoor je ons niet klagen. In haar komende memoir Consent blikt Jill Ciment terug op het begin van haar relatie met haar man, die ze ontmoette toen zij nog tiener was en hij 45. Kun je een relatie die uitmondde in een gelukkig 45 jaar durend huwelijk rechtvaardigen wanneer het zo ongelijk begon?
Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief
Los van dat specifieke geval blijft het een vraag die mijn eigen morele kompas in duizend stukjes breekt. Want relaties met een groot leeftijdsverschil hebben we allemaal wel eens zien mislukken, zien bloeien, én genadeloos vanaf de zijlijn beoordeeld. Maar wat verdeelt, wat rampen veroorzaakt en wat ons doet oordelen, is niet simpelweg het verschil in jaren. Het is het verschil in macht.
Queer
Er is een algemene vuistregel die dit vraagstuk zogenaamd voor ons moet beantwoorden: de age-gap-formule. Je kent ’m wel: neem de helft van je leeftijd en tel daar zeven jaar bij op om te bepalen of iemand te jong voor je is; trek zeven jaar van je leeftijd af en verdubbel dat getal om te bepalen of iemand te oud voor je is. Klinkt als een goede regel, zeg ik nu tegen mezelf, als iemand die zich begeeft in een gemeenschap (de queer gemeenschap) waar relaties met leeftijdsverschil niet alleen meer geaccepteerd zijn, maar ook een bron vormen van veel cultuur, porno en kunst. Maar precies daar wringt het met zo’n wiskundige formule: als het gaat om liefde, seks, romantiek en, op de beste momenten, zorg, kunnen cijfers niet altijd het antwoord geven. Verlangen, aantrekkingskracht en emotionele voeding laten zich niet herleiden tot een cijfer.
Veel mensen zouden zeggen: kijk gewoon naar de wettelijke grens. Zolang alle partijen meerderjarig zijn en volledig en actief kunnen instemmen, is er geen probleem. Maar net als bij die formule houdt dit niet rekening met het machtsverschil. Met de daadwerkelijke mogelijkheid om volledig te consenten tussen iemand van 18 en iemand van 68. Wettelijk gezien is een leeftijdsgrens uitstekend, maar emotioneel gezien is onze capaciteit om te consenten deels contextueel, en bovendien voortdurend in ontwikkeling.
Machtsdynamiek
In elke mei–decemberrelatie bestaat een machtsdynamiek. Maar discussies over leeftijdsverschillen gaan er vaak vanuit dat die dynamiek slechts één kant op werkt: de oudere persoon heeft alle macht; de jongere persoon wordt uitgebuit of, in het beste geval, zoekt simpelweg de nabijheid van die macht. In mijn eigen ervaring had de oudere persoon in de relatie zeker macht, door levenservaring, en in ons geval ook door geld. Er is de geruststelling van zorg die een oudere partner kan bieden. Een lift aanbieden wanneer je nog niet eens een rijbewijs hebt. Voor veel mensen is dat aantrekkelijk, en het is vaak een startdynamiek in relaties waar géén leeftijdsverschil bestaat. Machtsverhoudingen ontstaan door talloze factoren: economie, gender, seksuele ervaring, de manier waarop je bent opgevoed, hoe je huishoudelijke én mentale arbeid verdeelt.
