De zon staat hoog, je agenda is leeg, je to-do-lijst eindelijk afgevinkt. Je hebt dat ene boek uit waar je al weken naar uitkeek (natuurlijk ben jij ook lid van de Vogue Boekenclub). Geen mailtjes meer, geen deadlines, geen gehaast. Alleen maar lekker niets doen. Heerlijk toch? Nou ja, in theorie. Want in de praktijk voelt dat nietsdoen vaak een stuk minder ontspannen. Waarom zijn we eigenlijk zo bang om ons te vervelen? En ook belangrijk: wat zijn de voordelen van verveling.
Dit zijn de voordelen van verveling
“Verveling is goed voor je.” Grote kans dat je deze zin vroeger regelmatig hoorde. Meestal nadat je voor de derde keer zuchtend had geroepen dat je écht níéts te doen had. En ergens weten we ook best dat het klopt. Toch proberen we met alles wat we kunnen dat vervelende gevoel van verveling te vermijden. We voelen ons onrustig wanneer prikkels ver te zoeken zijn. Wat een ironie: want laten prikkels nu precies zijn waar we in onze samenleving elke dag mee worden overspoeld. Dus waarom lijken we ons juist nu meer te vervelen dan ooit?
Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.
Overprikkeld
Sociaal psycholoog Carla van Lier (verbonden aan het Nederlands Instituut van Psychologen) ziet het ook. “Er zijn in de loop der jaren zóveel meer prikkels bijgekomen. Vroeger had je geen smartphone, de televisie was eenvoudiger, en zelfs onderweg naar je werk waren er minder indrukken.” We scrollen nu gedachteloos door Instagram tijdens een metrorit van vijf minuten en luisteren podcasts terwijl we wandelen. We vullen elke stilte en gedachte op. En toch, in een wereld waarin de prikkels ons om de oren vliegen, lijkt verveling nooit ver weg.
De smartphone krijgt vaak de schuld van alles wat er misgaat, en ook dit keer komt hij weer om de hoek kijken. Elke keer dat je scrolt, krijg je een kleine dopamineboost, een kort moment van gelukzaligheid en plezier. Maar hoe vaker we scrollen, hoe minder voldoening het ons echt geeft. We zijn letterlijk overprikkeld.
Wat we missen? Zingeving. In de Westerse cultuur wordt verveling vaak gezien als een signaal van een gebrek aan betekenis. We zijn zo bang om ons te vervelen, dat we elke stilte proberen te verdoven met snelle, oppervlakkige afleiding. Maar grappig genoeg werkt dat juist averechts. Uit een onderzoek van de Journal of Experimental Psychology van vorig jaar blijkt dat deze constante stroom van content ons juist afleidt en dus minder gefocust maakt. Het resultaat? We voelen ons ongelukkiger. Verveling vraagt namelijk om aandacht. En dat is precies wat we kwijtraken als we eindeloos scrollen. We gaan van onderwerp naar onderwerp, zonder ergens écht bij stil te staan. We verspillen kostbare tijd en diep vanbinnen weten we dat.
De onverwachte voordelen van verveling
Volgens Van Lier is dat te kort door de bocht. “Social media kan verslavend zijn, zeker als we hiermee elke ‘leegte’ opvullen. Als je even niets te doen hebt, of geen zin hebt om na te denken, pak je je telefoon erbij. Maar dat wil niet zeggen dat het alleen maar negatief is”, zegt ze. “Social media biedt ook verbinding. Het kan gevoelens van eenzaamheid verlichten en ons helpen in contact te blijven met anderen.”
Ondanks de negatieve reputatie van verveling, heeft het ons eigenlijk veel te bieden. “We staan nauwelijks nog stil”, zegt Van Lier. “In de trein, in de rij bij de supermarkt, zelfs op het toilet, overal grijpen we naar onze telefoon. Er zijn bijna geen momenten meer waarop we gewoon even stilstaan. En dat is zonde, want juist die momenten geven ruimte voor reflectie.” Verveling voelt ongemakkelijk omdat het ons brein wil aanzetten tot actie. Maar die actie hoeft niet meteen groots of productief te zijn. Het kan ook creatief zijn. Of simpelweg kalmerend. Verveling is een signaal om je tot inspiratie te laten komen en je tot ideeën te brengen waar je normaal geen ruimte voor hebt. “Het levert al snel meer op dan je tijd ongewenst verdoen met andermans ervaringen”, aldus Van Lier.
