koningin-margrethe-van-denemarken-treedt-af-een-terugblik-op-haar-excentrieke-koninklijke-stijl-280648
©Getty Images

Op 31 december 2023 kondigde koningin Margrethe van Denemarken – tot grote verbazing van velen – aan dat ze, na 52 jaar, afstand doet van de troon. In haar traditionele nieuwjaarstoespraak voor de natie kondigde de Deense koningin aan dat ze de titel doorgeeft aan haar zoon, kroonprins Frederik. Ze merkte op dat een operatie eerder in 2o23 een grote rol heeft gespeeld in haar beslissing, en dat ze binnen enkele weken afstand doet van haar titel, ondanks haar populariteit in Denemarken. Die populariteit heeft vooral te maken met haar creatieve inslag, die niet alleen tot uiting komt in haar werk als kunstenaar, maar ook in haar liefde voor mode en stijl, die verdergaat dan de strikte regels van het Europese, koninklijke protocol.

Vogue reflecteert op koningin Margrethes levendige, speelse oog voor kleding, en waarom – voor de Denen – haar regeerperiode nooit uit de mode zal raken.

De stijl van koningin Margrethe

Ik heb Demna Gvasalia ooit een oude foto laten zien van de koningin van Denemarken in een gekke gebloemde regenjas – eentje die veel weg heeft van het tafelkleed van je grootmoeder. Als excentriekeling dacht ze dat het de grijze zomerdagen zou opfleuren, als ze in de regen van boord moest gaan van haar koninklijke jacht. Het is onnodig om te zeggen dat de Balenciaga-ontwerper haar look goedkeurde. Bij zijn voormalige merk Vetements maakte Gvasalia een soortgelijke regenjas die zo perfect subversief was dat hij er zijn cultstatus mee bevestigde.

Ik, als Deen, ben de tel kwijtgeraakt van het aantal keer dat ik bij avant-gardistische catwalkshows zat en wenste dat de modewereld beter bekend was met de stijl van koningin Margrethe II van Denemarken.

Populaire monarch

Op 16 april 2020 werd ze tachtig jaar. Het coronavirus maakte een einde aan de geplande vieringen, maar het weerhield de koninklijke families van Europa er niet van om via Instagram videogroeten te sturen naar hun geliefde ’tante Daisy’, zoals ze bekendstaat bij haar familieleden. Weken eerder was de Deense koningin de eerste monarch die de pandemie op televisie aankaartte. “Helaas neemt niet iedereen dit serieus. Sommigen geven nog steeds (verjaardags)feesten. Dit is geen acceptabel gedrag”, berispte ze de natie. “Het is onnadenkend en vooral onattent.” Hoe bijzonder het ook klinkt, de Denen vinden het heerlijk om te zien hoe hun monarch balanceert tussen het geven van ouderlijke én politieke leiding.

“Ze was als een strenge moeder die het Deense volk vertelde thuis te blijven”, zegt Julie Brøgger, de Deense ontwerper achter het Londense merk Brøgger, die haar lente/zomer 2019-collectie wijdde aan de stijl van de koningin. “Zoals in veel van haar nieuwjaarstoespraken is ze niet bang om mensen een beetje de les te lezen. Het draagt alleen maar bij aan haar populariteit en het respect voor haar.” In die toespraken, die live worden uitgezonden op oudejaarsavond, stak ze een vorstelijke vinger uit naar kwesties als xenofobie, solipsisme en bekrompenheid. Daarmee verkreeg ze steeds hogere goedkeuringscijfers; in de afgelopen jaren steunde meer dan 80 procent van de Denen haar.

Authentiek

Hoe doet ze dat? Je vindt aanwijzingen voor het antwoord in die gebloemde regenjas. Die staat voor een koningin die in haar voordeel gebruikt wat veel royals proberen af te zwakken: haar authentieke persoonlijkheid – groots, excentriek en eigenwijs als ze is. ‘Wees jezelf’ werkt echt voor koningin Margrethe. Ze is autodidact, heeft archeologie gestudeerd, en een koninklijke garderobe opgebouwd die zweeft tussen fantasie en geschiedenis.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Enkele voorbeelden van de excentrieke stijl van koningin Margrethe? Op portretten en bals verscheen ze als Elizabethaanse heerseres in een pantserachtige sari van goudbrokaat van Mogens Eriksen; als doyenne van de Medici in een wilde groenblauwe jurk met pofmouwen van Erik Mortensen (couturier van Balmain in de jaren tachtig); en als couturekoningin in een flamingoroze jurk met parmantige propellermouwen van Jørgen Bender.

“Ze overtreft iedereen. Het maakt haar niet uit wat iedereen denkt. Ze heeft een dramatische visie op hoe je met je kleding het beeld dat het publiek van je heeft kunt beïnvloeden”, zegt Brøgger. “Haar interesse in de geschiedenis van zowel haar familie als de monarchie is terug te zien in haar jurken. Mijn favoriete jurk van haar is van Bender: een gele brokaatjurk van zijde met een jasje met bontrand. In een interview zei ze dat het geïnspireerd was op een oud schilderij van een familielid”, herinnert de ontwerper zich, verwijzend naar een koninklijke look van de koningin.

Onverbeterlijk extravagant

“Hare Majesteit is waarschijnlijk de Jacqueline de Ribes van haar stand”, zegt Gilles Denis, hoofdredacteur van Le Point in Parijs. Tijdens zijn studie 19e-eeuwse Franse diplomatieke geschiedenis aan de Parijse universiteit La Sorbonne, ontwikkelde Denis een interesse in koninklijke cultuur. “Net als de burggravin van toen fantaseert koningin Margrethe graag over haar eigen kleding, of het nu gaat om haar kleurrijkste regenjassen en overjassen – haar liefde voor kleur uit de koningin ook in haar schilderijen – of om haar vorstelijke kleding, voor officiële foto’s”, merkt Denis op. Koningin Margrethe verontschuldigt zich niet voor haar geërfde privilege, maar viert het – en laat het publiek meegenieten.

In een reeks documentaires die op de Deense tv werden uitgezonden in de dagen voor de tachtigste verjaardag van de koningin, waren lezingen van Margrethe over de Deense koninklijke geschiedenis te zien, net als een rondleiding door haar paleistuinen en haar kunst. De koningin is een multitalent: ze schildert en decoupeert, vertaalde werken van Simone de Beauvoir, illustreerde Tolkien, borduurde mantels voor geestelijken en creëerde decors en kostuums voor het ballet.

In een van de documentaires liet de koningin ons haar vier prachtig versierde paleizen in Denemarken zien, waarvan er één een salon heeft met een opgezet wit hert dat is omgevormd tot een eenhoorn. Het werd gemaakt in opdracht van haar overleden echtgenoot prins Henrik, een fabelachtig flamboyante Franse graaf met een voorliefde voor poëzie, beeldhouwkunst en teckels (en zelf ook een nogal larger than life dresser). Zijn kleinkinderen, onder wie prins Nikolai (die je misschien kent van modellenwerk voor Dior en Burberry) kenden hem als ‘Grand Papa’.

Koningin Margrethes kijk op koninklijke stijl

Ze vormden een levendig paar. “Royals zijn vaak dol op kleur, maar de kijk van koningin Margrethe op koninklijke stijl is heel gedurfd”, zegt Brøgger. “Omdat ze kunstenares is, heeft ze een heel andere kijk op kleur. Ze is een lange vrouw met een ander postuur dan de meeste koninginnen, dus ze kan dramatischere vormen dragen. Misschien is ze wat sprankelender dan haar koninklijke leeftijdsgenoten, maar ze is ook koningin van een heel andere monarchie dan bijvoorbeeld Engeland”, vervolgt ze, waarmee ze erkent dat het leven op de troon in een klein koninkrijk als Denemarken gepaard gaat met minder toezicht.

“Ze spreekt fantastisch Frans, met dat buitengewoon chique accent dat alleen royals hebben”, gaat Denis verder. “Meer dan de Grimaldi in Monaco of zelfs de Franstalige Saksen-Coburg-Gotha in België, is koningin Margrethe de belichaming van de koningin die we graag zouden willen hebben. Hare Majesteit lijkt heel Frans voor de Fransen in haar pretentieloze, zeer verfijnde stijl en manieren.”

Vol leven

Een goed voorbeeld: op haar verjaardag in 2019 gaf het Deense hof een foto vrij van personeel dat hun vorstin een serenade bracht met verjaardagsliedjes vanuit de banketzaal van haar zomerpaleis. Op de foto zien we de koningin op afstand op een balzaalbalkon in een enorme Victoriaanse nachtjapon met haar lokken los. “Ze heeft het perfecte instinct voor passende kleding, of het nu spectaculair is – zoals op haar officiële portretten in lange avondjurken, voor staatsdiners en bals – of meer low-key, zoals haar katoenen jurken om naar de lokale markten in Frankrijk te gaan – haar favoriete geruite ensembles – en haar platte schoenen”, zegt Denis.

Hij vervolgt: “De kunst om de juiste kleding te kiezen voor de juiste gelegenheid en er een persoonlijke draai aan te geven, maakt haar uniek.” Brøgger zegt dat de populariteit van koningin Margrethe ligt in haar begrip van haar positie. “Ze geeft ons meer dan alleen plicht. Ze laat ons een vol leven zien.”

Terwijl ze haar verrassingspensionering aankondigde, herinnerde de Deense koningin de jonge generatie royals er op verheffende wijze aan dat authenticiteit loont. En dat een koninklijke garderobe niet voorspelbaar hoeft te zijn.

Koningin Margrethe draagt enkele van haar favoriete smaragden tijdens de viering van haar 40e verjaardag op 16 juni 1980
©Getty Images
Koningin Margrethe draagt enkele van haar favoriete smaragden tijdens de viering van haar 40e verjaardag op 16 juni 1980.
Margrethe terwijl ze de Deense natie toespreekt ter gelegenheid van haar 80e verjaardag
©Kim Refslund / DR
Margrethe terwijl ze de Deense natie toespreekt ter gelegenheid van haar 80e verjaardag.
Koningin Margrethe woont de Ringsted paardenceremonie bij op Grasten Slot op 16 juli 2017 in Grasten, Denemarken, in haar beroemde regenjas
©Getty Images
Koningin Margrethe woont de Ringsted paardenceremonie bij op Grasten Slot op 16 juli 2017 in Grasten, Denemarken, in haar beroemde regenjas.
Margrethe in de Elizabethaanse jurk van Mogens Eriksen tijdens het staatsbezoek aan Japan in 2004
©Getty Images
Margrethe in de Elizabethaanse jurk van Mogens Eriksen tijdens het staatsbezoek aan Japan in 2004.
Gefotografeerd in haar Jørgen Bender-jurk tijdens het staatsbezoek van keizer Akihito en keizerin Michiko van Japan aan Denemarken op 2 juni 1998 in Fredensborg, Denemarken
©Getty Images
Gefotografeerd in haar Jørgen Bender-jurk tijdens het staatsbezoek van keizer Akihito en keizerin Michiko van Japan aan Denemarken op 2 juni 1998 in Fredensborg, Denemarken.
Bij de bruiloft van haar zoon kroonprins Frederik en Mary Donaldson bij de kathedraal van Kopenhagen, 14 mei 2004
©Getty Images
Bij de bruiloft van haar zoon kroonprins Frederik en Mary Donaldson bij de kathedraal van Kopenhagen, 14 mei 2004.
Met koningin Elizabeth II van Engeland en prins Philip, hertog van Edinburgh, zwaaiend vanaf het balkon in Kopenhagen in mei 1979
©Getty Images
Met koningin Elizabeth II van Engeland en prins Philip, hertog van Edinburgh, zwaaiend vanaf het balkon in Kopenhagen in mei 1979.
Bezoek aan het Danish Food Centre in Manchester tijdens de festiviteiten 'Denemarken in Groot-Brittannië 1968'
©Getty Images
Bezoek aan het Danish Food Centre in Manchester tijdens de festiviteiten 'Denemarken in Groot-Brittannië 1968', oktober 1968.
Koningin Margrethe en prins Henrik bij het huwelijk van prins Joachim en Marie Cavallier in Denemarken, 24 mei 2008
©Getty Images
Koningin Margrethe en prins Henrik bij het huwelijk van prins Joachim en Marie Cavallier in Denemarken, 24 mei 2008.
Met prins Henrik op Château de Cayx, augustus 2006
©Action Press / Shutterstock
Met prins Henrik op Château de Cayx, augustus 2006.
Koningin Margrethe ijdens het galabanket ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de kroonprins in de kapel van paleis Christiansborg op 26 mei 2018
©Utrecht Robin / Action Press / Shutterstock
Tijdens het galabanket ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de kroonprins in de kapel van paleis Christiansborg op 26 mei 2018.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue US.