In Utrecht werden afgelopen week de Gouden Kalveren uitgereikt aan de beste films en series van Nederland. En daar zagen we iets bijzonders: verschillende genomineerden en genodigden liepen over de rode loper met een wit T-shirt met de tekst Smurfin. Wat dat betekent? Dat lees je hier.
De betekenis achter het Smurfin-shirt
Een tekst op een T-shirt zegt soms meer dan duizend woorden. Dat weten grote modehuizen al jaren. Denk aan het iconische Choose Life-shirt van Katharine Hamnett, dat George Michael in 1984 droeg om aandacht te vragen voor anti-drugs- en anti-zelfmoordcampagnes. Of recenter, de Protect the Dolls-shirts van ontwerper Conner Ives, ontworpen als steunbetuiging aan trans vrouwen, die liefkozend dolls worden genoemd.
Via deze link meld je je aan bij ons nieuwe Instagram Channel Before it’s in Vogue
Shirts met een politieke of maatschappelijke boodschap zijn van alle tijden, en ook anno 2025 zien we ze weer. Bijvoorbeeld tijdens de Gouden Kalveren afgelopen weekend in Utrecht. Toen droegen actrices Isa Hoes, Florence Vos Weeda en Lisa Zweerman een wit T-shirt met daarop in grote zwarte letters het woord Smurfin. Waar Hoes de top combineerde met een lange witte rok van Tess van Zalinge, droeg Hanna van Vliet het shirt met een open gedragen bodysuit.
LEES OOK
Waarom alle celebs Protect the Dolls-shirts dragen – en wat de boodschap zo belangrijk maakt
Maar waar komt het Smurfin-shirt eigenlijk vandaan? En wat is de betekenis achter dit shirt? Het initiatief komt van ACT Acteursbelangen en Vrouwen in Beeld. Aanleiding is het onderzoek Op hakken gezet en klein gemaakt van de Universiteit Utrecht, waaruit blijkt dat er nog steeds sprake is van structurele ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de Nederlandse filmwereld. Onder meer in het aanbod van rollen, betaling en creatieve inbreng. ACT Acteursbelangen en Vrouwen in Beeld hebben daarom een campagne opgezet om geld en aandacht te vragen voor dit probleem. En dat doen ze rondom het zogeheten Smurfin-principe.
Politiek statement
Die term werd in 1991 bedacht door Katha Pollitt van The New York Times. Het verwijst naar een groep mannelijke personages, zoals bij de Smurfen, waarin slechts één vrouw voorkomt. De mannelijke personages hebben allemaal duidelijke eigenschappen, zoals de Knutselsmurf of de Brilsmurf, maar de vrouw is enkel Smurfin omdat haar ‘kenmerk’ haar geslacht is.
Volgens de initiatiefnemers is dit principe nog steeds zichtbaar in de film- en televisiewereld: “De Smurfin lijkt nog steeds een blauwdruk te zijn voor de ongelaagde personages die actrices met grote regelmaat vertolken”, stellen de organisaties. “En als we telkens zien hoe ‘het mooie, dunne, blonde meisje’ wordt gekozen door de charismatische mannelijke hoofdrol, als vrouwen er alleen zijn voor romantische spanning, seks, een zwangerschap of een verkrachting. Kortom, als ze alleen mogen verschijnen als hun vrouw-zijn functioneel is voor het verhaal van de man — hoe kunnen we dan ooit leren onszelf te zien als volledig, gelaagd mens?”
Zelf een shirt kopen
Hanna van Vliet geeft nog een toelichting over het shirt: “De resultaten van het onderzoek vind ik best wel schokkend. Er zijn nog steeds veel minder vrouwen dan mannen werkzaam in de sector, terwijl dat op de opleidingen niet het geval is. Die vrouwen verdwijnen op de een of andere manier. Je hebt een paar stereotiepe rollen voor vrouwen, en die willen maar niet verdwijnen. Ook als acteurs voelen wij dat er weinig complexiteit in die karakters te vinden is. Het gaat vaak over het uiterlijk. Het mooiste meisje van de klas, of juist niet. Terwijl dat bij mannenrollen veel minder vaak op die manier wordt geschreven.”
