Victoria Koblenko in het theater met 'Golem' over Oekrainse oorlog

Victoria Koblenko kennen we allemaal als de bevlogen vrouw die in talkshows en op social media haar kennis over moederland Oekraïne regelmatig deelt. Zeker nu de huidige oorlog met Rusland daar helaas al ruim drie jaar woedt, horen we haar hier (terecht, of misschien wel helaas dat het nodig is) vaak over. Daardoor zou je bijna vergeten dat Koblenko ook nog steeds actrice en theatermaker is. Binnenkort verenigt ze de twee ‘petten’ die ze opheeft in een theaterstuk, genaamd Golem. Hierin speelt ze samen met Zineb Fallouk de hoofdrol. Vogue sprak Victoria Koblenko alvast over het bijzondere theaterstuk. “Dit stuk gaat niet over de oorlog, dat is ‘slechts’ de backdrop, maar het universele verhaal gaat over liefhebben, loslaten en heel worden temidden van de scherven.”

Victoria Koblenko en Oekraïne

Victoria Koblenko verhuisde op haar twaalfde van Oekraïne naar Nederland en brak enkele jaren later al door als actrice in GTST. Daarna volgden rollen in series als Costa!, Van God Los en Feuten. Ook speelde ze in meerderde Nederlandse films en in de Russische remake van de Nederlandse serie De Erfenis. Wat niet iedereen weet, is dat Koblenko tijdens de opnames van GTST ook politicologie en Ruslandkunde studeerde.

Via deze link meld je je aan bij ons nieuwe Instagram Channel Before it’s in Vogue

Dankzij haar persoonlijke geschiedenis met haar geboorteland, het contact dat ze uiteraard nog heeft met haar familie en vrienden daar én inhoudelijke kennis van de streek, werd ze een ideale gast om op televisie en radio de situatie daar te duiden. Dat doet ze dan ook als geen ander. Tegelijkertijd is ze natuurlijk ook actrice en theatermaker, waarbij je andere manieren zoekt om een verhaal te vertellen. Zelf zegt ze hierover het volgende. “Sinds de invasie in Oekraïne zocht ik naar hoe ik mijn vak als actrice kon verbinden met het duiden van actualiteiten aan talkshowtafels. Na jaren zoeken vond ik een waargebeurd, hartverscheurend, geestig en absurd verhaal, dat ik komend seizoen in 45 Nederlandse theaters zal spelen.”

‘Golem’ in het theater

En dat verhaal is het theaterstuk Golem. Dit gaat over Maria en Martha, de weduwe en de ex-vrouw van een gesneuvelde soldaat, gespeeld door Victoria Koblenko en Zineb Fallouk. In Golem volgen we hen een appartement in Kyiv ‘balanceren op het dunne koord tussen werkelijkheid en waan’. De twee vrouwen worden daar door niets meer gebonden dan door hun (voorbije) liefde voor dezelfde man. Een band die zich volgens de makers ontwikkeld tot een ‘scherpe, absurd geestige en hartverscheurende strijd om erkenning, liefde en betekenis’. Uiteindelijk gaat het theaterstuk ook om liefde en verlies tijdens de voortdurende oorlog in Oekraïne.

In de woorden van Koblenko is Golem ‘een ode aan moeders die het thuisfront dragen, terwijl vaders, zonen en geliefden aan het front sneuvelen. Geen politiek pamflet. Geen geschiedenisles. Maar een intiem portret van twee vrouwen die midden in de oorlog staande proberen te blijven.’ Golem is bovendien geschreven en geregisseerd door vrouwen. De regie wordt gedaan door Yasha Gudzenko, de schrijfster van Golem is Sasha Denisova, die vaker politiek theater maakt.

De oorlog in Oekraïne in het theater

Het theaterstuk zal hopelijk meer mensen aantrekken dan alleen zij die een directe band hebben met de regio. Wie hoop je dat er komen?

“Het verhaal speelt zich weliswaar af in Kyiv, maar had net zo goed in New York, Amsterdam of Medemblik kunnen zijn. Want het gaat over liefde die twee vrouwen hebben voor dezelfde man. Ze hebben allebei een heel ander leven met hem gehad en maken de puzzel compleet door elkaars verhaal met elkaar te delen. Ze zijn elkaars grootste concurrenten, maar ze hebben elkaar ook in de houdgreep. Dit omdat ze pas kunnen helen als het plaatje van die man compleet is door het verhaal van die andere vrouw. Het stuk gaat niet over de oorlog, dat is ‘slechts’ de backdrop, maar het universele verhaal gaat over liefhebben, loslaten en heel worden temidden van de scherven.”

Wat willen jullie bezoekers graag meegeven met Golem?

“Sasha Denisova slaagt er altijd in de ernst van het politieke bijzonder geestig en absurd te vatten. Ze kiest ervoor haar personages niet direct over oorlog te laten praten, maar over grotere zaken. Bijvoorbeeld over hoe je als vrouw geprogrammeerd bent te overleven en leven door te geven. Deze voorstelling gaat voor mij meer om levenskracht van vrouwen dan om het leven wat de mannen aan het front kapotmaken. Dát dreef me om dit stuk op de planken te krijgen. Ik ben verzadigd van het leed dat nieuws mij voorschotelt; ik verlang ernaar de bloemen te zien opbloeien. Dit stuk geeft me juist dat.”

‘Golem’ en vrede?

Waar komt de titel eigenlijk vandaan?

“Een golem is een figuur uit de Joodse mystiek, uit de Kabbala. Het is een kunstmatig geschapen wezen van klei, dat met behulp van heilige woorden of rituelen tot leven wordt gewekt. De vrouwen wekken als het ware die man tot leven met hun verhalen over hem. Het bekendste literaire werk Golem van Gustav Meyrink gebruikt de golem als metafoor voor het onderbewuste. Voor de schaduwzijde van de mens. Aangezien twee van de 3 hoofdpersonages schrijvers zijn, leunen we op dit boek voor het magisch realistische perspectief.”

Tot slot een complexe vraag: heb jij momenteel nog hoop op een bestand of vrede?

“Een bestand of vrede is voor mij geen papieren handtekening, maar een ademruimte waarin mensen weer kunnen zingen, schilderen, dansen. Misschien komt die ademruimte binnenkort, misschien niet – maar cultuur wacht niet. Oekraïense cultuur bloeit al midden in de vernietiging: in kelders waar concerten worden gespeeld, in gedichten die tijdens bombardementen worden geschreven. Vrede zal niet het begin zijn van cultuur, maar de kans dat zij zich eindelijk kan tonen in haar volle kracht.

Juist na de grootste misdaden wordt kunst noodzakelijker dan ooit, om de menselijkheid te redden. De mooiste kunst ontstaat niet ondanks misdaad, oorlog of strijd, maar erna: als echo, als tegenstem, als poging om te begrijpen wat we in gewone kranten artikelen niet kunnen vatten. Zoals Hemingway schreef: “The world breaks everyone and afterward many are strong at the broken places.” Ook ik hoop door dit toneelstuk sterker te worden op de plekken die zeer doen.”

De première van Golem is op 10 november 2025 in De Goudse Schouwburg Gouda, waarna het theaterstuk rondreist. Hier lees je meer over de speellijst en tickets.