Lees dit voor je stemt tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2025

Met de Tweede Kamerverkiezingen 2025 in aantocht denk ik vaak aan seks. Of beter gezegd: aan cijfers over seks. Nog specifieker: aan het aantal soa’s, dat al een paar jaar flink toeneemt onder Nederlandse jongeren. Experts zien een zekere gewenning als oorzaak: als je te lang in een maatschappij leeft waarin seksueel overdraagbare ziektes nauwelijks voorkomen, vergeet je op een gegeven moment dat je daar voorzorgsmaatregelen voor nodig hebt. Daardoor word je slordiger in je gedrag. En voordat je het weet, zit je dus bij de soa-poli.

Gaslighting in de politiek

Hetzelfde geldt, denk ik, in bredere zin voor onze politiek. Omdat we lang in een land hebben geleefd waarin bepaalde rechten en vrijheden gewaarborgd waren, vergeten we soms dat we moeite moeten doen om die rechten en vrijheden te behouden. Omdat ze je ook zomaar weer kunnen worden afgenomen. In het dagelijks leven merk je het misschien niet per se – dat die rechten en vrijheden onder druk staan. Dit komt doordat, zoals Sylvana Simons vorig jaar al eens schreef, de huidige politiek vooral bezig is Nederland te gaslighten.

Via deze link meld je je aan bij ons nieuwe Instagram Channel Before it’s in Vogue

We zijn met z’n allen in een extreem frustrerende, toxische relatie beland met ons eigen landsbestuur. Het type relatie waarin iemand je er constant van verzekert dat ‘ie je echt hartstikke leuk vindt’, om vervolgens consequent en zonder reden de geplande dates af te zeggen en pas dagen later te reageren op appjes. Het type relatie waarin iemand alleen maar loze beloftes maakt en daarvoor nooit verantwoordelijkheid neemt. Kortom, het type relatie dat in essentie op leugens is gebaseerd, maar toch kan voortduren omdat die leugens nooit worden erkend – of wel, maar dan met zo’n spin van zelfmedelijden en pathos dat niet de leugenaar, maar degene tegen wie gelogen is als bad guy wordt afgeschilderd.

Omgekeerde wereld

Je kent vast de TikTokvideo’s die waarschuwen voor gaslightende partners – ‘Wat? Je vindt dat ík me niet goed gedraag? Wauw, ik wist niet dat jij zo harteloos kon zijn. Nu ben ik heel erg gekwetst’ – maar je ziet dit ook vaak genoeg terug in de Tweede Kamer. Denk aan Forum voor Democratie, de partij die in opmars naar de verkiezingen posters in de Amsterdamse Bijlmer hing met: ‘Meisjes met of zonder pepperspray zijn ons liever dan een AZC.’ Eronder: ‘De Bijlmer telt 1400 asielzoekers. Sluiten die hap!’

Ondertussen stemde Forum een jaar eerder tegen het voorstel om tien miljoen extra uit te trekken voor de aanpak van femicide. Net als de PVV van Geert Wilders trouwens, die afgelopen zomer pas iets van zich liet horen over de vermoorde Lisa nadat was gebleken dat de verdachte een asielzoeker was. Toen was het ineens ‘walgelijk’ en ‘dat arme meisje’ en ‘dit mag niet meer gebeuren’.

Zó toxisch

Na de laatste verkiezingen dacht ik vaak terug aan een nummer van punkband Hang Youth: Ik geef een nier voor geen Rutte IV. In de verkiezingstijd voorafgaand aan het vierde kabinet van Mark Rutte zag ik op veel wc’s en lantaarnpalen stickers met die titel; je hoorde het nummer tijdens het uitgaan. Eén was tot daar aan toe / Twee dacht ik nog och / Drie is fucked up / Maar vier is gewoon grof. In die periode vroeg ik mezelf weleens af of ik het echt zou doen, een nier doneren om Rutte IV, en daarmee weer – in principe – vier jaar rechts liberaal beleid, te voorkomen. Ik dacht uiteindelijk van wel, al kun je zoiets nooit zeker weten.

Sinds de overweldigende winst voor de PVV, eind 2023, heb ik af en toe bijna nostalgisch teruggedacht aan precies dat kabinet Rutte IV. Mark Rutte en zijn collega’s leken, vergeleken met de nieuwe politieke status quo, bijna aantrekkelijk. Met de nadruk op: bijna. Dat is namelijk zo’n beetje het enige wat je kunt doen binnen een politiek landschap dat steeds krankzinniger wordt: proberen er niet aan te wennen. Proberen niet mee te gaan in tendensen van polarisatie en onderlinge verharding. Dat is best moeilijk. Iedereen die ooit in een toxische relatie heeft gezeten, of zo iemand kent, weet dat gaslighting vroeg of laat went.

Sterker nog: veel mensen hebben niet eens door dat ze structureel gegaslight worden. Volgens Ramani Durvasula, klinisch psycholoog gespecialiseerd in narcistisch misbruik en toxische relaties, komt dit door ‘traumabonding’: het psychologische verschijnsel waarbij je een intense emotionele band ontwikkelt met iemand die je juist pijn doet. Een soort particulier stockholmsyndroom.

Check het stemgedrag

De beste illustratie van landelijke traumabonding vormt eens te meer Geert Wilders, die structureel zegt op te komen voor ‘Henk en Ingrid’, maar vervolgens met de PVV consequent wetsvoorstellen steunt die ‘de gewone man’ juist benadelen. De PVV stemt bijvoorbeeld tegen het inperken van privévliegtuigen op Schiphol en tegen een verbod op kindermarketing voor ongezond voedsel – maatregelen die juist de onderlaag van de bevolking ten goede zouden komen, omdat die statistisch gezien het meest kampen met obesitas en over het algemeen het minst privé vliegen. Terwijl Wilders consequent zegt de woningnood te willen aanpakken, bleek begin dit jaar uit onderzoek van de Woonbond dat juist in gemeenten waar de PVV in het college van B&W zit het minst wordt gebouwd.

Tip voor de Tweede Kamerverkiezingen 2025

Durvasula raadt mensen die verwikkeld zijn in een toxische relatie vaak aan het gedrag van de partner te documenteren: opschrijven wat iemand zegt en belooft, zorgt ervoor dat je concreet kunt reflecteren op diens leugens en niet-nagekomen beloftes. Dit documenteren is volgens Durvasula zo belangrijk omdat gaslightende partners altijd zand in je ogen zullen strooien – met je eigen bijgehouden kennis in de hand kun je je eigen waarneming blijven valideren.

Binnen dat kader ben ik sinds een paar jaar groot fan van het Instagramaccount @checkjestem, waarop heel simpel het stemgedrag van verschillende partijen wordt bijgehouden. Handig voor als politieke partijen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen 2025 weer eens aan het gaslighten slaan. Daar zie je hoe partijen die voor de bühne zeggen op te komen voor vrouwen- en homorechten, in de Kamer tégen vrouwenquota stemmen (VVD, PVV, FvD) en tegen het afschaffen van ‘homogenezing’ (PVV, FvD). Dit soort openbare stemuitslagen zou je kunnen zien als anti-gaslighting-documentatie – en hopelijk als een eerste stap uit onze landelijke toxische relatie met het kabinet. Want tegen soa’s bestaan over het algemeen nog medicijnen. Tegen het inperken van rechten en vrijheden niet.