Wellicht heb je het meegekregen: er zijn momenteel in Iran heftige protesten. Directe aanleiding is de dood van de 22-jarige Mahsa Amini, die werd opgepakt omdat ze haar haar niet bedekte. Inmiddels leidt dit, en überhaupt het decennialange regime daar, wereldwijd (eindelijk) tot een golf van verontwaardiging. Ook op sociale media. Wij spreken Anna Nooshin en Gisele Azad, beiden geboren in Iran en wonend in Nederland, over wat er precies speelt.

Protesten kledingvoorschriften

Eerst wat achtergrond bij de protesten in Iran. Mahsa Amini werd gearresteerd door de religieuze politie, omdat ze ongesluierd zou zijn. De jonge vrouw stierf vervolgens. De officiële lezing is dat haar overlijden werd veroorzaakt door hartproblemen, nadat ze in coma raakte. Dit artikel van Vogue US schrijft trouwens dat Mahsa Amini volgens haar moeder wel een ‘lange, losse jurk’ zou hebben gedragen, zoals gewenst is.

Gisele Azad en Anna Nooshin over Iran

Gisele Azad werd geboren in Teheran, Iran, in 1991. Ze studeerde ondernemerschap, startte haar eigen beauty brand SKØN én organiseert sinds 2004 kunstprojecten in azc’s. Ook organiseerde ze onlangs een fundraiser om geld op te halen voor inwoners van een asielzoekerscentrum. Ze kent de azc’s, want ze vluchtte in november 1995 zelf naar Nederland, samen met haar moeder en broertje. “Ik was pas 4, maar kan de dag dat we naar Nederland zijn gekomen nog goed herinneren.”

Azad legt uit wat de kledingvoorschriften in haar geboorteland inhouden. “Sinds de revolutie in 1979 heerst er een regime in Iran dat vrouwen verplicht stelt een hijab te dragen en andere strikte regels oplegt. Er is een ‘moraliteit-politie’, zij beoordelen of je als vrouw op een ‘gepaste’ manier gekleed bent. Dat betekent dat je haar niet zichtbaar is en er zo weinig mogelijk huid te zien is. Alhoewel er regels zijn,  is het vaak nog onduidelijk wat precies onder ‘gepast’ valt. Mijn tante in Iran heeft me verteld dat bepaalde kleuren kleding ook als verboden worden gezien bijvoorbeeld.”  

Azad stelt dat het belangrijk is om te begrijpen dat de mensen, de cultuur en het land Iran niet voor deze regels en kledingvoorschriften hebben gekozen. “Voor de revolutie was het een enorm vooruitstrevend en vrij land met een prachtige cultuur. De situatie op dit moment is een dictatorschap die over het land en de mensen heerst.” Sinds dit regime in 1979 aan de macht kwam, is er ook veel geweld. “Ik heb veel dingen gehoord en gezien die niet te bevatten zijn. Sinds 2017 is er wel een grote beweging gaande waarbij vrouwen zich steeds meer gaan verzetten tegen de strenge regels. Ik sta altijd versteld van de moed van deze dappere vrouwen.”

Volgens haar zorgen deze grotere protesten in Iran er wel voor dat de ‘moraliteit-politie’ de wetten nog strenger handhaaft, waardoor er extremer wordt gehandeld. “De media laten dit lang niet altijd zien. Een paar jaar geleden waren er bijvoorbeeld grote protesten waar mijn neven en nichten over vertelden, maar in de Nederlandse pers zag ik daar niks van terug.” 

Ook Anna Nooshin, eveneens geboren in Teheran, benadrukt dat het Iraanse volk al jarenlang aan het protesteren is tegen dit regime. “Het is niet zo dat mijn mensen die daar wonen het gewoon maar incasseren en niet durven op te staan. Het is een probleem waar generaties, vooral jongeren, al decennialang tegen vechten. Ik schreef jaren geleden al mijn masterscriptie over het verzet dat Iraanse bloggers en online journalisten voeren tegen het Iraanse regime.”

Aandacht op (sociale) media

De ondernemer, content creator en oprichter van Noosh Beauty kwam op haar zevende vanuit Iran naar Nederland. “Ik ben vooral heel dankbaar dat mijn moeder ooit heeft besloten dat ze haar dochters niet wilde laten opgroeien in dat regime. Daar ben ik me altijd heel bewust van geweest.” Over haar achtergrond, de vlucht en haar tijd in de azc’s, maakte ze de documentairereeks ANNA: STATUS, die exclusief te zien is op Prime Video. Ook vertelde ze hier eerder over in Vogue. Nooshin: “Ik volg wat daar gebeurt via mijn tante, die in Teheran woont. En via sociale media.”

Er is momenteel op sociale media veel aandacht voor de huidige oplaaiing van geweld. Zo knippen TikTokkers in video’s hun eigen haar af, als protest tegen de dood van Mahsa Amini. Wat het met Nooshin doet om dat te volgen? “Ik hoop dat het met iedereen hetzelfde doet: beseffen hoe weinig vooruitgang er helaas is geweest. Tegelijkertijd ben ik blij dat Iran na meer dan 40 jaar eindelijk de erkenning krijgt dat het een land in nood is. Iran heeft de aandacht nodig van de wereld zodat er hopelijk druk komt op de regering daar en dit soort dingen niet meer gebeuren. Dus ik ben blij voor het bewustzijn dat deze situatie creëert, maar het is niet de eerste keer dat dit soort geweld gebeurt en het is dus ook niet iets dat ik niet al wist.”