Ali B is zojuist veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee jaar. De rechter acht de rapper schuldig aan verkrachting in 2018 tijdens een schrijverskamp en een poging tot verkrachting in 2014 naar aanleiding van de verklaring van Ellen ten Damme. Zij was samen met B. in de Marrokaanse stad Meknes voor tv-opnames voor het AvroTros-programma ‘Ali B en de Muziekkaravaan’. Omdat deze delicten plaatsvonden in een werkomgeving, herplaatsen we onderstaand verhaal uit 2022 omtrent ongewenst seksueel gedrag op de werkvloer.
In 2023 publiceerden wij een deel van het interview met Naaz, waarin zij vertelt over het seksuele misbruik dat ervoor zorgde dat ze zich jarenlang terugtrok uit de muziekindustrie. Gezien de heftigheid van dit verhaal, wilden wij graag context bieden aan dit onderwerp én tips geven aan mensen die zelf in een ongemakkelijke of onveilige situatie zitten op de werkvloer. Journalist Anne Dirks vroeg daarom uitleg en advies aan twee experts. Sara Dekker is ervaringsdeskundige en oprichter van Together We Rise. Dat is een organisatie die workshops, trainingen en (één-op-één)begeleiding geeft op het gebied van ongewenst seksueel gedrag in samenwerking met psychologen, hulpverleners, seksuologen en therapeuten die ook ervaringsdeskundigen zijn. Iva Bicanic is klinisch psycholoog, onderzoeker en directeur van het Landelijk Centrum Seksueel Geweld.
Ongewenst seksueel gedrag
Ongewenst seksueel gedrag is helaas een wijdverspreid, internationaal probleem. Kijk maar naar de wereldwijde ophef rondom #MeToo en in Nederland onder andere de aflevering van BOOS over de misstanden bij The Voice of Holland en de berichtgeving door de Volkskrant over de NOS. Ook blijkt uit onderzoek van het CBS en TNO dat maar liefst 11 procent van de vrouwelijke werknemers te maken heeft met ongewenst seksueel gedrag van klanten, patiënten, leerlingen of passagiers.
Het CNV deed een soortgelijk onderzoek waaruit bleek dat 30 procent van de werkende vrouwen wel eens te maken heeft gehad met aanranding of een andere fysieke vorm van seksuele intimidatie op de werkvloer; 61 procent heeft te maken met seksueel getinte opmerkingen, schunnige woorden, sissen of seksueel getint taalgebruik. Hoewel de cijfers dus nogal van elkaar verschillen, blijken de uitkomsten er niet om te liegen. Wat kun je doen als je hier nu middenin zit?
“Seksuele grensoverschrijding is een verzamelterm voor alle vormen van seksueel gedrag die over de grenzen van een ander gaan”, schrijft Willy van Berlo, programmamaker seksueel geweld op de website van Rutgers. “Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, zoenen tegen iemands wil, aanranding en verkrachting. Maar ook online ongewenst gedrag, zoals ongewenst versturen van seksueel getinte appjes, het tegen de wil van iemand doorsturen van seksueel getint beeldmateriaal en sextortion (iemand daarmee chanteren).”
Neem je onderbuikgevoel serieus
“Bij mensen bij wie dit nu speelt, is het voor henzelf vaak helemaal niet evident dat het gaat om ongewenst seksueel gedrag”, zegt Iva Bicanic. “Er is vooral verwarring. Mensen maken het kleiner voor zichzelf, ze vinden dat zij zichzelf niet moeten aanstellen. ‘Er kwam toch helemaal geen geweld bij kijken’?”
Realiseren dat er sprake is van ongewenst seksueel gedrag heeft tijd nodig. Ook omdat het vaak niet over één incident gaat, maar een verzameling is van kleine gebeurtenissen, vertelt Sara Dekker: “Henk van accounting gaat niet ineens bij het koffiezetapparaat aan je bil zitten. Dit gaat langzaam, waar je bij elk stapje denkt: ‘hè, ligt dit aan mij? Klopt dit wel? Gebeurt dit wel’?” Die onderbuikgevoelens, dat ongemak, zijn gevoelens die je serieus mag nemen, legt Dekker uit: “Vrouwen zijn over het algemeen heel goed in zichzelf gaslighten. ‘Henk bedoelde dit niet zo, ik ben ook gevoelig, het ligt aan mij.’ Helemaal als bystanders er ook geen ruchtbaarheid aan geven. Het zal wel normaal zijn, denk je dan.”
