Tijdens de De Week van het Leven schrijft journalist Anne Dirks over waarom abortus in Nederland nog steeds geen recht is. En wat er moet gebeuren om abortusrecht in Nederland wél legaal te maken.
Abortusrecht in Nederland
Ik moet de laatste tijd heel veel denken aan een abortusdemonstrant. Voor een artikel op Vogue.nl interviewde ik jaren geleden een abortusarts. Een artikel waar ik een beetje pijn in mijn buik van krijg als ik het weer lees, omdat er in drie jaar tijd dus eigenlijk weinig veranderd is op dit gebied.
Het interview met de arts was al afgelopen, ik had slechts wat achtergrondinformatie nodig en bedankte haar voor haar tijd. “Weet je wat eigenlijk het raarste is”, zei ze. “Die demonstranten staan daar dag in dag uit, dus je gaat ze op een gegeven moment herkennen. Je ziet telkens dezelfde gezichten. Toen opeens één van die gezichten bij mij in de stoel lag, dacht ik: zo werkt dat dus: voor het collectief iets als zondig zien, maar jij bent de uitzondering op de regel.”
Via deze link meld je je aan bij ons nieuwe Instagram Channel Before it’s in Vogue
In Nederland wordt abortus gezien als zorg. Tenminste, zo zien de meeste mensen dat. Wanneer een zwangerschap niet gewenst is of niet veilig, ga je naar een arts en krijg je medische hulp. Het gaat om jouw lichaam, jouw toekomst, jouw leven. Dat voelt als iets vanzelfsprekends. Iets normaals.
Op papier werkt dat anders. Abortus staat in Nederland in het Wetboek van Strafrecht (Wetboek van Strafrecht, art. 296, lid 1). Het is een criminele handeling, tenzij het gebeurt in een aangewezen kliniek of ziekenhuis, of sinds begin dit jaar, bij de huisarts. Het is een misdrijf, tenzij uitgevoerd onder bepaalde voorwaarden die door politici zijn vastgesteld. Dat betekent dat abortus niet écht een recht is. Het is zorg die gedoogd wordt.
Culturele spanning
Die spanning is niet alleen juridisch. Het is cultureel. Het zegt iets over het collectieve vertrouwen in mensen met een baarmoeder. Over wie in deze maatschappij wordt gezien als rationeel en verantwoordelijk genoeg wezen om beslissingen te nemen over het eigen lichaam, en wie niet. Over waarom ik in eerste instantie per ongeluk abortus plegen schreef, in plaats van ervoor kiezen of abortus doen. 86% van de Nederlanders is voor de vrije keuze voor abortus en vind dat dit uit het Wetboek van Strafrecht gehaald moet worden. Waarom staat het dan, in hemelsnaam, nog in het Wetboek van Strafrecht?
Dat verschil tussen hoe mensen daadwerkelijke denken en leven en wat de wet veronderstelt, is groot. En dat creëert kwetsbaarheid. “Wie mag beslissen over hoe jij je zwangerschap ervaart, hoe je je toekomst voor je ziet, of je überhaupt een kinderwens hebt, of een vierde kind misschien niet ziet zitten? Het is totaal onlogisch dat om-de-vier-jaar-verkozen-mensen in Den Haag daar de eindverantwoordelijken in zijn, onderaan de streep.” Annemieke van Straalen is medeoprichter van de Vrije Keuze Coalitie, een brede beweging van zorgverleners, experts en burgers die zich inzet voor een toekomst waarin abortus wordt behandeld als zorg, niet als misdaad. Zij legt uit wat dat precies betekent, wanneer iets als misdrijf wordt gezien, maar toch gedoogd wordt. “In principe is het kiezen voor abortus legaal, onder bepaalde voorwaarden. De macht wie deze voorwaarde kan vormgeven ligt in Den Haag en niet bij de zorgverleners zelf, of bij de mensen die voor een abortus kiezen. Dat maakt zorg kwetsbaar voor de grillen van de politiek. In de praktijk hebben we op dit moment goed georganiseerde abortuszorg, maar dat is ondanks de wettelijke verankering, niet dankzij.”
