Gisèle Pelicot verandert het gesprek over verkrachting

Gisèle Pelicot ontvangt de hoogste Franse onderscheiding: de Légion d’Honneur. Dit betekent dat ze wordt benoemd tot ridder in de Nationale Orde van het Legioen van Eer. De Franse overheid eert hiermee haar moed en vastberadenheid in een van de meest aangrijpende rechtszaken van de afgelopen jaren. In december 2024 werd haar ex-man Dominique Pelicot veroordeeld tot twintig jaar cel voor het drogeren en verkrachten van zijn toenmalige vrouw, en voor het uitnodigen van tientallen andere mannen om hetzelfde te doen – ook zij werden schuldig bevonden. De zaak kreeg wereldwijd veel aandacht, mede dankzij de openheid en kracht van Gisèle. Onze collega’s van de Britse Vogue schreven destijds onderstaand artikel over de dappere Gisèle Pelicot.

Dapper, heldhaftig, inspirerend; de afgelopen weken zijn veel woorden gebruikt om Gisèle Pelicot te beschrijven. Toch schieten ze allemaal een beetje tekort, nietwaar?

Gisèle Pelicot: symbool van dapperheid

Ik kan me nauwelijks voorstellen welke mentale kracht de 72-jarige Française nodig heeft gehad om acht weken lang dagelijks in een rechtszaal in Avignon te zitten, terwijl de gruwelijke details van de seksuele aanvallen tegen haar openbaar werden gemaakt. Geen wonder dat ze elke dag met applaus en gejuich werd ontvangen. De term ‘keerpunt’ wordt vaak onterecht gebruikt, maar het lijkt erop dat we er nu echt een meemaken.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Velen van ons hebben zich waarschijnlijk afgevraagd of we dezelfde kracht zouden kunnen tonen in haar situatie. Hopelijk hoeven we het nooit te ontdekken. Eén ding is echter zeker: we moeten allemaal diep respect hebben voor deze vrouw en haar vastberadenheid om het gesprek over seksueel geweld te veranderen, onbaatzuchtig en tegen alle verwachtingen in.

Gruwelijke zaak

De feiten van haar zaak zijn inmiddels bekend, en wijzen op een nachtmerrie, maar dan waargebeurd. Gisèles echtgenoot, Dominique, wordt ervan beschuldigd haar maaltijden te hebben gedrogeerd. Vervolgens nodigde hij mannen, die hij online ontmoette, uit in hun slaapkamer om haar te verkrachten. Ze wist van niets, totdat de politie vier jaar geleden bij haar aanklopte met videobewijs. Dit werd gevonden op de apparaten van haar man, nadat hij betrapt was op het heimelijk fotograferen van vrouwen in een supermarkt.

Naast haar man staan nog vijftig andere mannen terecht. Zij wonen voornamelijk binnen een straal van zestig kilometer van hun dorp en worden beschuldigd van verkrachting van Gisèle. Velen ontkennen te hebben geweten dat ze bewusteloos was. Of ze beweren dat ze dachten dat ze ‘deel uitmaakte van het spel’.

Schaamte is niet voor het slachtoffer

Gisèle Pelicot besloot zelf ook de rechtbank toe te spreken. En sowieso hebben haar daden hadden al veel gezegd. Door te weigeren het proces achter gesloten deuren te houden, hebben de mannen die haar hebben verkracht zich niet kunnen verschuilen. Ze worden nu niet beschermd tegen het publieke oog. Haar beslissing om haar anonimiteit op te geven, heeft veel bijgedragen aan het doorbreken van het idee dat slachtoffers de last van schaamte met zich mee moeten dragen.

“Wanneer je verkracht wordt, is er schaamte, maar die schaamte is niet voor ons; die is voor hen”, zei ze woensdag in de rechtszaal, toen ze eindelijk het woord nam. “Ik wilde dat alle vrouwen die slachtoffer zijn van verkrachting – niet alleen wanneer ze gedrogeerd zijn, verkrachting bestaat op alle niveaus – zouden zeggen: Madame Pelicot heeft het gedaan, wij kunnen het ook.”

Ze is niet de dapperste vrouw, maar de dapperste persoon op dit moment. Niet dat ze daar iets van wil horen. “Het is waar dat ik veel vrouwen en mannen hoor zeggen dat ik erg dapper ben”, vertelde ze de rechtbank. “Ik zeg dat het geen dapperheid is, maar wilskracht en vastberadenheid om de maatschappij te veranderen.”

‘Gewone’ mannen

En dat zou zomaar kunnen lukken. Het verhaal verandert al: hoe ‘gewone’ mannen zich gedragen in een cultuur van straffeloosheid en toxische mannelijkheid in groepen. Hoe verkrachters geen ‘monsters’ zijn die in het donker op de loer liggen. Ze kunnen loodgieters, vrachtwagenchauffeurs, journalisten, timmermannen, boeren en medisch personeel zijn, net als de mannen die beschuldigd worden van het misbruiken van Gisèle. Mannen tussen de 26 en 74 jaar, velen met vrouwen en partners. Ze kunnen ook de mannen zijn met wie je, zoals Gisèle deze week over haar echtgenoot zei, denkt “oud te worden.”

“Het profiel van een verkrachter is niet iemand die je ’s avonds laat op een parkeerplaats ontmoet”, vertelde ze woensdag aan de rechtbank, nadat vrouwelijke familieleden van enkele beschuldigden hen “uitzonderlijke mannen” hadden genoemd in hun getuigenissen. “Een verkrachter kan ook binnen de familie zijn, onder onze vrienden.”

Gehoord worden

En er zijn andere moeilijke waarheden die we onder ogen moeten zien. Als Pelicot zelf haar verkrachtingen jaren later had gemeld, zou ze misschien niet op dezelfde manier zijn gehoord. Dat ze door de politie werd geïnformeerd, verandert hoe ze als slachtoffer wordt gezien. Er is geen “waarom sprak ze niet eerder?” of “waarom bleef ze?”, die normaal vaak met zulke zaken gepaard gaan en een schaduw wierpen over de #MeToo-beweging. Als we echt willen dat dit een historisch moment is – en dat Gisèle Pelicots vastberadenheid vruchten afwerpt – zijn dit de gesprekken die we moeten voeren. En wel nu.

We kunnen niet van één vrouw verwachten dat ze in haar eentje de cultuur rondom verkrachting verandert. Het is niet haar plicht of verantwoordelijkheid. Hopelijk voelt ze ook geen druk om als vaandeldrager voor survivors te dienen. Na het proces moet ze haar eigen leven weer oppakken. Zoals ze deze week zei: “Ik ben een vrouw die totaal gebroken is en ik weet niet hoe ik mezelf hiervan kan herstellen.”

Maar hopelijk geeft de wetenschap dat ze het gesprek – en levens – al heeft veranderd haar extra kracht in die strijd. Deze onbaatzuchtige vrouw is ons niets verschuldigd, maar wij zijn haar nu zoveel verschuldigd.

Als je het gevoel hebt dat je ongewenst seksueel gedrag hebt meegemaakt, kun je hier 24/7 over bellen of chatten met het Centrum Seksueel Geweld via 0800-0188 (gratis) of centrumseksueelgeweld.nl. Of neem contact op met Together We Rise via Whatsapp, chat of Instagram DM.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue UK.

OPINIE