sander-lak-over-stoppen-sies-marjan-en-zijn-nieuwe-boek-alles-is-een-happy-accident-227188
©Taylor Tupy

De van oorsprong Nederlandse ontwerper Sander Lak startte in 2015 met Sies Marjan, dat in 2016 voor het publiek werd gelanceerd. In de zomer van 2020 stopte het kleurrijke merk abrupt. Nu is er een boek: The Colors of Sies Marjan. Met daarin eigen ontwerpen gesorteerd op kleur, aangevuld met foto’s van kunst en culturele verschijnselen. Daarnaast staan in het boek interviews gedaan door Lak zelf, met bijvoorbeeld schrijver Donna Tartt, actrice Isabella Rossellini en architect Rem Koolhaas. Vogue sprak met Sander Lak over het abrupte einde van zijn merk en de totstandkoming van dit bijzondere boek.

Sander Lak over Sies Marjan

Voordat Sies Marjan het levenslicht zag, werkte Lak – na modestudies in Arnhem en Londen – voor Philip Lim in New York en Balmain in Parijs. Ook was hij ontwerper mannen- en vrouwenmode bij Dries van Noten in Antwerpen. Daar werd hij gespot door investeerders Nancy en Howard Mark, die hem zagen als hoofdontwerper van Ralph Rucci. Lak wilde niet, maar vroeg hen wel als investeerders voor zijn eigen merk. Zo ontstond Sies Marjan – een ode aan de namen van zijn ouders – met als standplaats New York. Het label werd verkocht bij alle grote (online) warenhuizen. In 2018 won Lak de CFDA Swarovski Award.

Zo snel als het succes begon, zo plotseling eindigde het. Aan het einde van zomer 2020 trokken de investeerders de stekker eruit. Nu, twee jaar later, spreken we de ontwerper terwijl hij in een hotel zit in Estland. Hij reist mee met zijn acterende vriend die daar opnames heeft.

Je bent veel aan het reizen?

“Ik heb anderhalf jaar vastgezeten in Amerika door de lockdowns. Sinds de grenzen open zijn, kan ik gelukkig weer overal vrienden en familie zien. Ik heb altijd veel gewerkt voor anderen of voor mijn eigen merk. Dit is voor het eerst in mijn volwassen leven dat ik de vrijheid heb zelf spontaan te beslissen waar ik ben. Na Estland ga ik een paar dagen naar Berlijn. Een mooie periode.

Ik heb altijd veel energie gestoken in mijn carrière, maar daardoor ook veel moeten laten. Mijn werk, hoe geweldig ook, hield me ‘vast’. Dat was best beperkend. Ik noem het ‘vastzitten’, omdat ik opgegroeid ben met reizen. Nieuwe plekken en mensen ontdekken zijn deel van wie ik ben. Mijn vader werkte voor Shell. We woonden elke vier jaar ergens anders. Ik ben geboren in Brunei en vervolgens woonden we in Maleisië, Gabon in Afrika en Aberdeen in Schotland. Toen overleed mijn vader en zijn we teruggegaan naar Nederland. Ik was een tiener. Daarna heb ik in Arnhem mode gestudeerd. Zodra het kon ben ik vertrokken en nooit teruggegaan. Ik ben hartstikke Nederlands en het is de plek waar mijn familie woont, maar ik heb er het kortst gewoond van al mijn woonplaatsen.”

Hoe heeft een jeugd in al die landen je gevormd als designer?

“Er is geen letterlijke link met mijn werk: ik laat me niet specifiek inspireren door de kleuren van Afrika voor een collectie, maar het is wel zo dat al die indrukken me hebben gevormd. Ik ben blootgesteld aan veel kleuren, geuren, vormen, persoonlijkheden – mijn jeugd was zo open. Een jeugd op één plek is niks mis mee, maar voor mij was dat moeilijk geweest. Ik wil altijd nieuwe dingen zien, ruiken en proeven. Dus mijn jeugd was voor mij heel goed. Mijn broers wonen bijvoorbeeld gewoon allebei happy in Nederland. Ik lijk op mijn vader en haal energie uit andere plekken.”

(Artikel gaat door onder de afbeelding.)

Sies Marjan Frederikke Sofie wearing Spring/Summer 2018. Styling by Megan Bowman Gray
©Theo Wenner, The Colors of Sies Marjan by Sander Lak © Rizzoli New York, 2022
Frederikke Sofie in lente/zomer 2018. Styling door Megan Bowman Gray.

En nu kon dat reizen dus niet en is je merk ook gestopt. Hoe gaat het met je en waar ben je gebleven?

“Ik ben in Estland.” Hij lacht. “Nee, ik snap je vraag. Het gaat heel goed! De afgelopen jaren waren voor ons allemaal raar natuurlijk, met de lockdowns. Ik heb het echt ervaren als een vreemde, maar ook eye-opening tijd.  Op een harde manier ben ik tegen mezelf aangelopen. Mijn carrière stond altijd op nummer 1 en ik ben heel trots op wat ik bereikt heb, maar ik heb ook een les geleerd over wat echt belangrijk is in het leven. Net als veel mensen tijdens de pandemie natuurlijk, maar ik kan alleen over mijn eigen ervaring praten. En dat is dat ik stil moest staan met wat het leven te bieden heeft.”

Dat stilstaan kwam door het stoppen van Sies Marjan?

“Precies. Dat was in september 2020. Tegelijkertijd kon ik Amerika niet meer uit. Mijn vriend kreeg een job in L.A., dus we verhuisden daarheen. Ik kon wel terug naar Nederland, maar dan kon ik Amerika niet meer in. Gekke keuzes. Normaal liet ik me leiden door mijn werk, nu koos ik ervoor bij mijn vriend te zijn.”

Waarom stopte het merk precies?

“De investeerders stopten het merk, in a nutshell. Als de pandemie er niet was geweest, waren ze doorgegaan. Dat is ook Amerika: zo snel als ze je kunnen maken, zo snel kunnen ze iets stoppen. Zoals het begon, stopte het ook. Als een explosie.

Het liep echt goed. De laatste collectie, samen met Rem Koolhaas in het Guggenheim Museum, hing pas een maand in de verkoop. De show was in februari 2020, in maart ging de wereld op slot. In die weken verdubbelden de sales ten opzichte van het jaar ervoor, qua omzet en verkooppunten. Dus we zaten op een goed spoor.”

Waar zou dat spoor heengaan, was het bedoeld voor het grote publiek bijvoorbeeld? Door het abrupte einde zullen we dat nooit weten en heeft Sies Marjan bijna een cultstatus gekregen.

“Ieder merk dat ooit ‘massa’ wordt, begint als niche of cult. Je moet een bepaalde groep aanspreken die het verspreidt. Als je voor de massa begint, heb je nooit die prestigieuze factor. Het was altijd al het idee dat we eerst de niche zouden aanspreken. Vergelijk het met Jacquemus. Dat begon ook klein en is opgebouwd tot iets voor veel mensen.”

Had je dat gewild?

“Ja. Anders was het een slecht business-idee geweest, als we klein wilden blijven. De ambitie was niet meteen enorm of mainstream te zijn, maar we wilden met Sies Marjan wel een groot publiek aanspreken. Of ik het nu opnieuw zou willen proberen… Zou kunnen, maar ik weet niet of dat de juiste beslissing is. Ik ben daar ook niet mee bezig. Niet alles hoeft voor altijd te bestaan. Sies Marjan is maar één onderdeel van wat ik kan.”

Nu is er het boek. Een bijzondere keuze: een verstild, papieren en blijvend document of monument voor iets dat soms zo vluchtig is, namelijk mode. Jouw werk kennende was dat een bewuste keuze?

“Absoluut. Dit boek is voor mij een afsluiter. En voor de tientallen mensen die met hart en ziel aan Sies Marjan hebben gewerkt en voor de investeerders, de klanten en fans. Maar het is er ook voor alle mensen die het merk niet kenden, maar wel de droom hebben iets te starten. Zo staat het boek ook op zichzelf.”

Hoe kwam je op het idee?

“Dat kwam circa 9 maanden na het stoppen van Sies Marjan. Het was lente, ik zat in L.A. en had het idee dat het grootste verdriet wel voorbij was. Ik had gerouwd om het plotselinge stoppen van het merk en het een plekje gegeven. Ik was klaar voor iets nieuws, dacht ik, en zette mijn telefoon weer aan. Er kwamen allebei aanbiedingen van banen, maar niks voelde juist.

Toen realiseerde ik me dat ik het nog niet had afgesloten. Dan bedoel ik dat snelle einde in de zomer van 2020, in een compleet chaotische tijd. Dat was niet wat ik had gewild voor Sies Marjan. Ik gunde het merk een mooier einde.”

Je hebt het over rouwen. Is dit boek de ultieme afsluiter?

“Ja. Ik kwam op het idee van het boek, benaderde uitgever Rizzoli en die wilden het graag maken. Ze zeiden dat het drie jaar zou kosten, maar ik gaf mezelf een jaar. Dat is gelukt. Een paar weken geleden had ik het boek voor het eerst in handen en meteen viel er een gewicht van mijn schouders. Ik kon het loslaten en terugkijken op Sies Marjan met plezier en liefde. De wond is dicht. Dit is de afsluiting die het merk had moeten hebben. En nu ben ik klaar voor een volgend project.”

Sies Marjan
©Dan Lecca en team, The Colors of Sies Marjan by Sander Lak © Rizzoli New York, 2022
Showfinale lente/zomer 2020 in The Surrogate’s Courthouse

Jouw mode schurkte al tegen design en kunst aan, dit boek gaat nog een stap verder. De indeling is op kleur en dan combineer je jouw ontwerpen met uitingen uit de kunstwereld en (pop)cultuur. Ook deed je interviews met kunstenaar Sheila Hicks, ontwerper Marc Jacobs en architect Rem Koolhaas. Waarom die keuze?

“Ik wilde het boek maken als documentatie van Sies Marjan, maar ook als referentiekader voor kleuren. Het gaat over hoe kleur het merk inspireerde en daarmee de deur opende naar wat kleuren doen voor mensen. Die interviews zijn gesprekken met creatieven die van kleur houden. Het boek moet ook op zich staan, buiten de modewereld. Mode is een spons, het gebruikt alles om zich heen en combineert het in kleding. Voor Sies Marjan was kleur hét ingrediënt, daar maakten we onze maaltijden mee op smaak.”

Hoe ging je te werk voor dit boek?

“Het is gesorteerd op kleur, zo kon ik ‘makkelijker’ door duizenden foto’s van mijn werk. Ik selecteerde niet op wat ik persoonlijk het beste vond, maar wat qua kleur in het boek paste. Die combineerde ik dan met ander beeld, dus bijvoorbeeld oranje outfits naast supporters van het Nederlands elftal. Of een schilderij van Neo Rauch naast een outfit en een iPhone-foto van een muur in Mexico. Het boek is niet chronologisch en toont ook niet wat mij inspireerde op het moment van ontwerpen, het is een selectie achteraf gesorteerd. Als een soort beeldrijm.”

Was kleur van tevoren al de insteek van Sies Marjan?

“We hadden niet van tevoren bedacht dat de collecties om kleur zouden gaan, maar dat kwam wel natuurlijk bij me op. Het werd organisch onze beeldtaal. Na die eerste succesvolle collectie zijn we doorgegaan met kleur als opvallende factor. Er bestaan zoveel ontwerpers en zoveel miljoenen kledingstukken, je moet iéts hebben om eruit te springen. Voor ons was dat kleur. Op dat moment was dat niet zo aan de hand in New York, tijdens onze eerste show in 2016. Als je nu naar NYFW kijkt, is het net carnaval. Toentertijd zaten sommige Amerikaanse journalisten met open mond te kijken naar mijn wintercollectie met roze en oranje. ‘Hoe kón ik dat doen?’ vroeg men zich af. Dat is zo veranderd sindsdien.”

Vind je het jammer dat je juist nu niet meer bestaat, nu de knaldrang is omgeslagen naar knalkleuren?

“Iemand anders vroeg me ook al over het huidige Valentino-roze en Bottega-groen. Elk merk ‘claimt’ nu een kleur, het is een makkelijke manier om iets eigen te maken. Voor ons was dat anders. Alles draaide bij ons om kleur. Wij werkten toe naar een eigen kleurenpalet waarbij we elk seizoen meerdere kleuren gebruikten. Wij gebruikten al neon in 2016. Ergens vind ik het een compliment dat andere merken ook felle kleuren gebruiken, maar ik had nu – als ik nog een merk had – juist subtielere kleuren gekozen.

De ‘wat als’-vraag is misschien ook niet prettig. Een betere vraag: wat ga je nu doen?

“Ik vind het nu niet meer verdrietig hoor, om na te denken over ‘wat als’. Een jaar geleden had ik meteen gehuild. Maar om je vraag te beantwoorden: door dit boek kan ik nadenken over nieuwe projecten. Ik kijk naar waar de mogelijkheden liggen. Zo ontstond Sies Marjan toentertijd ook. Ik werkte nog bij Dries van Noten en had een gesprek om Ralph Rucci leven in te blazen in Amerika. Dat wilde ik niet, maar wilde wel met diezelfde investeerders een eigen merk starten. Dat voelde als een kans die op mijn pad kwam. Zo kijk ik ook naar mijn volgende stap.”

Je gaat mee met het ritme van het universum?

“Zeker, ik baseer me altijd op mijn intuïtie. Ieder einde is een nieuw begin en ieder begin is het einde van iets anders. Zo zie ik het echt. Ik verloor mijn vader op jonge leeftijd en leerde al snel de harde les dat niks voor altijd is. Dus ik vaar mee op de golven van het leven. Als ik het einde van Sies Marjan niet had geaccepteerd, had ik nooit dit boek kunnen maken. Alles is een happy accident. Zo moet je naar het leven kijken, anders blijf je hangen in pijn.”

Tot slot. Sies Marjan bestond voor het publiek tussen 2016 en 2020, eigenlijk vrij kort. Hoe wil je dat het herinnerd wordt?

“Als een bright light, een lichtpunt. Sies Marjan bestond kort, maar het was een droom die uitkwam. Het klinkt heel Amerikaans en als een Oscar-speech, maar everything is possible. Ik kwam als Jan Lul uit Holland naar New York en maakte de American dream waar. Dit boek vertelt dat verhaal. Nu is – figuurlijk gesproken – het boek van Sies Marjan dicht, maar dít boek leeft.”

Sies Marjan Roberto Rossellini in herfst/winter 2018
©Kacper Kasprzyk, The Colors of Sies Marjan by Sander Lak © Rizzoli New York, 2022
Sies Marjan Roberto Rossellini in herfst/winter 2018, styling door Marie Chaix.
Marjan Jonkman in Sies Marjan herfst/winter 201
©Mitchell Sams, The Colors of Sies Marjan by Sander Lak © Rizzoli New York, 2022
Marjan Jonkman in Sies Marjan herfst/winter 2016, styling door Lotta Volkova
Remington Williams in Sies Marjan lente/zomer 2018
©Kacper Kasprzyk, The Colors of Sies Marjan by Sander Lak © Rizzoli New York, 2022
Remington Williams in Sies Marjan lente/zomer 2018, styling door Marie Chaix