In Here We Are! Women in Design 1900 – today – samengesteld met stukken uit de designcollectie van Vitra Design Museum en met sieraden van Cartier – krijgen deze pioniers hun verdiende plek in het (kunst)historisch narratief. Ook leer je er veel over de sociale betekenis van design. Zo opent de tentoonstelling met het verhaal over de strijd om vrouwenkiesrecht en de rol die de beroemde Suffragettes hierin speelden begin 20e eeuw. Zij kleedden zich vooral in wit, paars en groen – respectievelijk de kleuren van puurheid, waardigheid en hoop. Zowel de affiches als de mode van deze strijdsters is interessant én (helaas) vandaag de dag nog steeds relevant.

Tentoonstelling vol innovatief design

We vragen gastcurator Charlotte Martens of de tentoonstelling dan ook een activistische aard heeft. “Ja”, bevestigt zij meteen. “Sowieso hebben de ontwerpen die wij tonen, zeker die uit de eerste feministische golf voordat vrouwen kiesrecht hadden, vaak een activistische inslag. Daarop zijn wij als tentoonstellingsmakers doorgegaan, door te laten zien hoe vrouwen hun plek in de ontwerpwereld hebben veroverd.”

Martens vertelt hoe vrouwen in de eerste helft van de 20e eeuw werden gedicteerd om in bepaalde disciplines te werken, zoals textiel en keramiek. “Je ziet dat ze, omdat ze vochten voor hun rechten en scholing, wel iets mochten maken, maar dat werd dan verkocht onder de naam van een man.”

De rol die vrouwen bijvoorbeeld speelden bij de bekende ontwerpschool Bauhaus in de jaren 20 en 30 is veelzeggend: zij mochten – zoals Martens vertelt – alleen werken met textiel, want dat was immers ’typisch vrouwelijk’. Zucht. Het bracht wel mooie ontwerpen voort: de expo bevat een zelden getoond, prachtig tapijt van Bauhaus-afdelingshoofd Gunta Stölzl.

Enkele decennia later speelden vrouwen een rol bij het ontwerpen van auto’s bij General Motors – de zogenoemde Damsels of Design uit 1955, zie het beeld hieronder – en ruimtecapsule-interieurs; ook zij krijgen hun verdiende plek in deze tentoonstelling. Eveneens zeer vooruitstrevend was Jeanne Toussaint, die decennia lang als artistiek directeur aan het roer stond van Cartiers juwelencollectie. Haar sieraden en luxe accessoires zijn ook te zien in de Kunsthal.

Ontwerpers van de toekomst

De weggestopte rol van de ontwerpsters in die tijd staat in schril contrast met de beroemde designers van vandaag die hun plek in de spotlight claimen. Denk aan Nederlandse mode-ontwerpers als Iris van Herpen en Amber Jae Slooten – elk op hun eigen manier bezig met mode en technische innovatie – of aan lingerie-ontwerper Marlies Dekkers wiens ‘blotebillenjurk’ pontificaal in de laatste zaal van de expo staat. Martens: “In deze laatste zaal zie je dat vrouwen hun plek opeisen: ze starten eigen bedrijven en labels, zijn internationaal succesvol én werken niet alleen maar in textiel en keramiek. Ze maken sociaal design, meubels en mode, ook digitaal. Een Sabine Marcelis bijvoorbeeld is echt een gevestigde naam die wereldwijd bekend is.”

Gemene deler bij al deze spraakmakende producten is natuurlijk dat hun maker een vrouw is, maar er zijn meer overeenkomsten te ontwaren. Zo kan gesteld worden dat veel van deze vrouwen een bepaalde hang naar duurzame en sociaal betrokken ontwerpen hadden. Misschien juist omdat ze zich, vooral in de vorige eeuw, nog uit de schaduw van hun mannelijke collega’s moesten knokken. Met name de ontwerpen uit de eerste helft van de 20e eeuw zijn interessant op dat gebied. Kortom: ga vooral naar Here We Are!. Voor een prettige portie verwondering én inspiratie.

De tentoonstelling is te zien van 18 juni t/m 30 oktober te zien in de Kunsthal Rotterdam. Kaartjes zijn verkrijgbaar via www.kunsthal.nl.