wat-is-er-precies-aan-de-hand-in-oekraine-en-hoe-kun-je-helpen-206585
©Getty Images

Na weken van spanningen zijn de bijna 200.000 Russische troepen, die zich aan de grens van Oekraïne hebben verzameld, begonnen met een breed militair offensief. Veel wereldleiders waarschuwen dat de aanvallen kunnen leiden tot het grootste conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. De aanvallen zijn gericht op een aantal belangrijke Oekraïense militaire locaties, waarvan vele dicht bij grote steden in het land. In de hoofdstad Kyiv en ver daarbuiten zijn al tientallen doden gemeld.

De situatie in Oekraïne

“De gebeden van de hele wereld zijn bij het Oekraïense volk, dat lijdt onder een niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde aanval door Russische strijdkrachten”, zegt de Amerikaanse president Joe Biden in een verklaring over de situatie in Oekraïne. “President Poetin heeft gekozen voor een oorlog met voorbedachte rade. Dit zal leiden tot een catastrofaal verlies van levens en menselijk lijden. Rusland is als enige verantwoordelijk voor de dood en vernietiging die deze aanval zal veroorzaken. De Verenigde Staten en hun bondgenoten zullen eensgezind en vastberaden reageren. De wereld zal Rusland ter verantwoording roepen.”

Een man zit buiten zijn verwoeste gebouw na bomaanslagen in de Oost-Oekraïense stad Chuguivhuis is verwoest
©Getty Images
Een man zit buiten zijn verwoeste gebouw na bomaanslagen in de Oost-Oekraïense stad Chuguiv.

De eerste aanvallen zijn gericht op de militaire infrastructuur, in overeenstemming met Poetins bewering dat zijn doel simpelweg is het land te demilitariseren en daarmee alle bedreigingen voor Ruslands dominantie in de regio de kop in te drukken. Velen voorspellen echter dat zijn volgende stap de inname van Kyiv zal zijn, in een poging de controle over het land te krijgen. De aanslagen passen bij wat volgens velen Poetins end game was sinds het begin van zijn leiderschap. Zo is zijn overtuiging dat het lot van Rusland en Oekraïne onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de toekomst van Europa.

Hier volgt een overzicht van de aanloop tot en de gevolgen van het conflict. Ook vertellen we hoe kwetsbare Oekraïners, die in het kruisvuur terecht zijn gekomen, geholpen kunnen worden.

Hoe heeft het zover kunnen komen?

De wortels van de crisis tussen Oekraïne en Rusland gaan terug tot de oorsprong van beide landen. Daarbij beroepen veel Russische nationalisten die Poetin steunen zich op een unieke historische band die al in de oudheid is ontstaan. Belangrijker is echter de overtuiging van conservatieve Russen. Met name degenen die Poetins nostalgie naar de culturele invloed van het land in de tijd van de Sovjet-Unie delen. En dat Oekraïne na de ontbinding van het Oostblok in 1991 nooit het recht op zelfbestuur heeft verdiend.

In de afgelopen twee decennia hebben progressieve Oekraïense politici aangegeven graag deel uit te maken van de NAVO en de Europese Unie. Poetin en zijn cohort zien dit als een existentiële bedreiging voor de Russische dominantie in de regio. Hun argument is dat het een snode poging van het Westen is om Rusland te intimideren of zich te mengen in nationale zaken.

De spanningen tussen de twee landen zijn al eerder opgelaaid tot een militair conflict. Met name na de afzetting van de door Rusland gesteunde voormalige president Viktor Janoekovitsj in 2014, wat leidde tot de Russische annexatie van de Krim.

Oekraïense militaire voertuigen rijden langs het Onafhankelijkheidsplein in het centrum van Kiev
©Getty Images
Oekraïense militaire voertuigen rijden langs het Onafhankelijkheidsplein in het centrum van Kiev.

De oorlogsdreiging begon echter te escaleren nadat de Oekraïense president Volodymyr Zelenski in september 2020 een veiligheidsstrategie had goedgekeurd die de weg zou vrijmaken voor het land om lid te worden van de NAVO. Dat viel niet bepaald in goede aarde bij Poetin. Het gevolg is dat er sinds afgelopen voorjaar Russische troepen naar de grenzen van Oekraïne zijn getrokken.

Wat is er deze week gebeurd?

Maandag erkende Poetin formeel de omstreden oostelijke Oekraïense regio’s Donetsk en Luhansk als republieken. Dit werd beschouwd als een signaal dat een grootschalige invasie op handen was. Na vergeefse smeekbeden aan Rusland van zowel Zelensky als de VN-Veiligheidsraad, lanceerde Poetin bij dageraad een reeks raketten en luchtaanvallen op tientallen militaire posities rond Oekraïne. Een tweede ronde volgde kort daarna.

Wat wil Poetin?

Vladimir Poetin is bijna altijd bereid zich openlijk uit te spreken over wat zijn einddoelen zijn, maar zelden hoe of waarom hij die hoopt te bereiken. In een uitzending voor de Russische natie, waarin zijn aankondiging van een “speciale militaire operatie” in Oekraïne werd gezien als een oorlogsverklaring, haalde Poetin de historische context van de Amerikaanse interventie in het Midden-Oosten aan als een voorbeeld van hypocrisie.

Ook verklaarde hij dat elk buitenlands land dat zich in het conflict probeert te mengen, te maken zal krijgen met “gevolgen die je nog nooit hebt gezien”. (Velen interpreteerden de opmerking als een dreigement met mogelijke nucleaire oorlogsvoering).

Poetin heeft al sinds zijn vroege politieke loopbaan de ambitie Oekraïne weer binnen de Russische invloedssfeer te brengen. Daarbij beroept hij zich regelmatig op zijn overtuiging dat zij altijd één natie zijn geweest. En dat Oekraïne tijdens het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is gecorrumpeerd door het Westen en zich tegen zijn historische bondgenoten heeft gekeerd.

Recente opiniepeilingen wijzen uit dat een meerderheid van de Oekraïners juist voorstander is van een militair bondgenootschap met het Westen. Voor Poetin lijkt de reden voor de invasie een gevoel van sentimentele nationale trots te zijn. Daarbij komt dat Rusland ervan profiteert als het toegang krijgt tot Oekraïense hulpbronnen.

Een inwoner kijkt naar een live-uitzending van de toespraak van Vladimir Poetin op maandag in Moskou
©Getty Images
Een inwoner kijkt naar een live-uitzending van de toespraak van Vladimir Poetin op maandag in Moskou.

Wat gaat er nu gebeuren?

Hoewel velen terughoudend zijn om de volgende stappen in de crisis te voorspellen, is het waarschijnlijk dat het conflict zal escaleren. De aanvallen hebben duidelijk gemaakt dat Poetin niet alleen de betwiste grensregio’s wil annexeren, maar Oekraïne in zijn geheel als doelwit ziet. Sommigen voorspellen dat het zijn hoofddoel is het huidige leiderschap omver te werpen. In plaats daarvan zou hij een marionettenregime willen installeren dat pro-Rusland is.

Het is echter niet waarschijnlijk dat het Westen een fysiek gewapend conflict zal uitlokken, maar de kans is groot dat er een nieuw tijdperk van cyberoorlogsvoering wordt ingeluid. Verwacht wordt ook dat de G7-lidstaten en hun bondgenoten een breed scala aan economische sancties zullen opleggen. Deze sancties kunnen zelfs Poetins persoonlijke rijkdommen en die van zijn naaste medewerkers aantasten. Of deze diplomatieke inspanningen zullen bijdragen tot een deëscalatie van de crisis, valt nog te bezien.

Hoe kunnen we helpen?

Er zijn al grote protesten en demonstraties begonnen voor de Russische ambassades in grote steden over de hele wereld. Naar verwachting zullen er komend weekend nog meer volgen. Wat betreft concrete steun voor de mensen in Oekraïne, zijn een aantal NGO’s en organisaties actief bezig met het verstrekken van voedsel, onderdak en medische benodigdheden voor burgers die door de crisis zijn getroffen.

Naast het nieuws delen, kun je protesteren, jezelf uitspreken of Oekraïense modemerken kopen en zo de economie van het land steunen. Ook kun je doneren, bijvoorbeeld aan Stichting Vluchteling. Het goede doel heeft giro 999 geopend voor noodhulp aan Oekraïne. In samenwerking met partnerorganisaties in Oekraïne wordt geïnventariseerd hoe en waar het geld als eerste besteed wordt. Rechtstreeks het Oekraïense leger ondersteunen behoort natuurlijk ook tot de mogelijkheden – doneren doe je via savelife.un.ia.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue.com.