'Ik mis de ongedwongen vriendschap die je als tiener had'

De dag begon veel te vroeg in een zwembad ergens op het dak van een hotel in Amsterdam waar we waren gevraagd om even op te draven voor een vrijgezellenfeest en daarna weer weg te gaan. Maar nu was het 11.00 uur, hadden we alle vier een overpriced Bellini achter de kiezen en geen zin om naar huis te gaan. “We kunnen wel bij mij hangen”, zei één iemand. Onderweg haalden we bagels en moest iemand nog een pakketje ophalen. Ook namen we een omweg zodat we nog even bij de ene winkel konden kijken. Eenmaal thuis bespraken we familiedynamieken en namen we door wie wat had gekocht de afgelopen vier weken. Toen het donker werd, stelde iemand voor om Surinaamse bami te maken. Eenmaal op de fiets terug naar huis voelde ik me uitgerust. Ik realiseerde me dat het lang geleden was dat ik ouderwets had gehangen, en een vriendschap zó als ongedwongen had ervaren.

Samen de tijd dragen

Hangen met vriendinnen: dat is iets wat ik tijdens mijn studie en op de middelbare school urenlang heb gedaan zonder er acht op te slaan. Ik kan het aantal keren dat ik hele dagen spendeerde in rommelige studentenkamers die niet de mijne waren niet meer tellen. Om samen, nou ja, niets te doen. Je had zeeën van tijd maar weinig geld, en dus sprak je af bij elkaar thuis. Je spendeerde exorbitante hoeveelheden tijd op elkaars bed of bank, at tosti’s, bladerde door een boek heen of roddelde over die ene professor. Of je liep even mee naar de bieb omdat de ander iets moest printen, of langs die ene kroeg waar je de avond daarvoor een trui had laten liggen. Om vervolgens weer te gaan hangen op die studentenkamer. Een beetje muziek luisteren, rotzooi eten en slap ouwehoeren. Ik hoorde Halina Reijn hier over zeggen in de podcast Carice & Halina:

“Totdat iedereen kinderen krijgt, ben je gewoon de hele tijd samen met al je vrienden en dan verdwijnt iedereen in zijn eigen burcht. Die tijd dat je als een groep leeft, dat realiseer je niet als je daarin zit. Van: ‘Hé, zullen we vanavond bij jou koken?’, dat dat gaat verdwijnen. Daar heb ik nooit bij nagedacht, nooit bij stilgestaan, nooit extra van genoten. Zo dom. Dat komt nooit meer terug, dat commune-gevoel. […] Samen de tijd dragen.”

Vriendschappen anno nu

Vriendschappen houden op latere leeftijd vaak in dat je samen activiteiten onderneemt. Je gaat naar een museum, boekt een sportklasje samen, koopt tickets voor een concert of spreekt af in een nieuw lunchtentje om ‘bij te kletsen’. En etentjes zijn meteen dinertjes (lees: meerdere gangen en dure wijn). Ik dacht eerst dat het kwam door de leeftijd – of zoals Halina Reijn zegt: iedereen verdwijnt toch een beetje in zijn eigen burcht met drukke banen en jonge kinderen. Maar ik hoor er ook vrienden over die veel jonger zijn, of veel ouder. Steeds vaker worden vriendschappen voltrokken door te consumeren.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Wat ik mij steeds vaker realiseer, is dat ik meer waarde hecht aan die ándere vriendschappen. De ongeplande, rommelige afspraken tussendoor. Iets wat je niet in je agenda zet. Die zien er nu anders uit dan toen ik nog studeerde, maar ook weer niet héél anders. ‘Wij gaan naar de kinderboerderij, ga je mee?’, appte een vriendin vorige week. Ik nam ijskoffie mee in een thermoskan.

De boodschappenvriendin

Dit zijn de vrienden met wie je zó op je gemak bent dat je samen ‘hangt’. De vrienden die bij je thuiskomen en wijn drinken op de bank terwijl jij de was opvouwt; die slechte tv met je meekijken, en even meelopen naar de stomerij; die bellen omdat ze in de buurt zijn, op je bank ploffen en vragen of je paprikaribbelchips hebt (altijd) en vervolgens door de film heen praten.

Dit is wat Ann Helen Petersen ‘de errand friend‘ noemt – ik zou willen dat ik die term zelf had bedacht. De errand friend – oftewel: de boodschappenvriend(in) – is de vriend(in) (m/v/x) die meegaat boodschappen doen; waar je de gewone, dagelijkse dingen mee doet. Niet omdat het moet, maar gewoon, omdat het samen gezelliger is dan alleen. Of zoals Petersen het beschrijft: “It’s just life, but with another person there.”

Vrienden maken gelukkig

Sinds 1938 doet the Harvard Study of Adult Development onderzoek naar wat mensen gelukkig maakt. Het is de langste studie naar menselijk geluk ooit. Ze begonnen met 725 participanten (allemaal man), hun partners en uiteindelijk het nageslacht van deze groep. Onderzoekers interviewden de participanten periodiek, vroegen hen om vragenlijsten in te vullen en verzamelden informatie over hun gezondheid. Er kwam een hele duidelijke, eenduidige conclusie van het onderzoek: de sleutel tot een gelukkig leven is goede, menselijke relaties. Geliefdes, familie én vrienden.

Aristoteles zag vriendschap al als de bekroning van een gelukkig leven. In zijn werk Ethica maakt hij aan geen enkel onderwerp zo veel woorden vuil als aan vriendschap. Hij wijdde er bovendien twee boeken aan. De kern van een goede vriendschap is volgens de filosoof wederkerige welwillendheid: je wil het goede voor diegene van wie je houdt – en dat dan wederzijds. Anders dan bij een bewondering of verliefdheid kan vriendschap niet één kant op stromen; het moet van twee kanten komen. En die vriendschappen onderhouden is lastig.

Ongedwongen vriendschap

Toch staan vriendschappen niet bovenaan het prioriteitenlijstje. Bedenk even hoeveel uur per maand je een willekeurige vriend of vriendin ziet (hoeft niet je beste vriend te zijn, maar iemand waar je graag tijd mee spendeert en een positief gevoel aan overhoudt). Stel dat je elkaar één keer in de twee weken ziet voor een kop koffie of een etentje om ‘bij te praten’, dat is zo’n 78 uur per jaar. Even ter vergelijking: het gemiddelde social mediagebruik (toch vaak een solo-ervaring) is voor Nederlanders 2,5 uur per dag. Dat komt neer op 912,5 uur per jaar.

Veel meer, dus. Maar het beste nieuws van vandaag is: het één hoeft het ander niet uit te sluiten. Je kan sámen doelloos door Instagram scrollen! We hebben allemaal mensen in onze omgeving waar we meer tijd mee zouden willen doorbrengen en zij met ons (wederkerigheid!) maar wat op de een of andere manier toch niet lukt. Logisch, want: het leven. Maar wat als het niet zo ingewikkeld hoeft te zijn? Het antwoord is: de boodschappenvriendin.

Voor een boodschappenvriendin is geen planning nodig, slecht een beetje tijd. Je haakt even aan bij iemand, en misschien vink je zelf ook nog iets van je to-dolijst af (“nu we hier toch zijn, haal ik even shampoo”). Maar dat is niet de hoofdzaak. Het gaat erom, dat deze vriendschap ongedwongen, ongestructureerd en niet Instagrammable is. Dat zorgt er ook voor dat de druk eraf is. Het hoeft niet het allerleukste etentje te worden. En het hoeft al helemaal niet het Instagramcarrousel aan het einde van de maand te halen. Sterker nog, er is waarschijnlijk geen foto gemaakt, omdat het zo’n moment is dat je fotografeert. Dat maakt juist dat deze momenten zo intiem zijn. Er komt grote vrijheid bij lage verwachtingen.