In 1970 is het pand voor het laatst verbouwd tot een doorsnee doorzonwoning, maar Anouk en Leo wilden de stolpboerderij uit 1920 zo veel mogelijk in originele staat herstellen. Het erfgoed koesteren in plaats van wegmoderniseren. “We hebben een lading hout geregeld en zijn zelf gaan timmeren. Niet dat ik wist wat ik deed”, lacht Anouk, “maar gaandeweg leer je heel wat. Daarbij hebben we veel research gedaan in musea en andere stolpen.” Talloze karakteristieke elementen werden teruggebracht: betegelde houtkachels, symmetrische kasten aan weerszijden van een deur, bedstedes als uit een kinderboek. Daarbij probeerden ze veel materialen te hergebruiken. “Mijn ouders gingen verhuizen en hebben toen op hun nieuwe stek een heel charmante cottage platgegooid. Doodzonde, maar daar hebben we wel mooie glas-in-loodramen en porseleinen wasbakken vandaan. En oude traptreden van vrienden, die anders in de vuilcontainer zouden belanden.”

Op de plek van de hooimijt onder het hoge puntdak kwam een ouderwets hijssysteem voor de was. Hier in de Zwarte Haan leven ze op traditionele wijze – geen vooropgezet plan, het kwam gewoon zo uit. In de tijd dat ze hier kwamen wonen, ruim twintig jaar geleden, was duurzaamheid nog niet zo’n buzzwoord. Het was wel zo spaarzaam en paste bij hun visie en het boerderijleven. “Of het nu nog allemaal zo duurzaam is als toen we begonnen, kan ik je niet zeggen, maar we proberen waar mogelijk zelfvoorzienend te zijn.”

De kachels stoken ze met hout uit de buurt, ze eten zo veel mogelijk in het seizoen en uit eigen tuin. Tot tien jaar geleden beheerde een vriendin die Café-Restaurant Amsterdam en het restaurant van het Amsterdamse Lloyd Hotel heeft opgezet de riante moestuin op het erf, waar ze vooral vergeten groenten zoals aardpeer verbouwen. Nu runt dochter Riva de boel. Anouk: “Je staat in je tuin en die dicteert wat je die dag gaat koken. Dat is leuk experimenteren.”

Waxjassen in camouflagekleuren 

Anouk houdt van antiek, maar het moet niet te fijntjes worden. Denk stoere Scandinavische klokken en robuuste houten stoelen met een hart uitgezaagd in de rug. “Boerenantiek, met vaak ook zichtbare verflagen grof over elkaar”, duidt Anouk. Het verzamelen van klokken heeft ze niet van een vreemde, die liefhebberij komt bij haar ouders vandaan, met wie ze in haar kindertijd in de zomervakanties vaak naar Scandinavië zeilde. “Wij hebben ook een negentiende-eeuwse klok uit Zweden, beschilderd met Chinese taferelen – zo’n mooie weergave van een vervlogen tijd.”

In de boerderij zijn de kamers stemmig van kleur: er is een volledig zwarte kamer, dat veel rust geeft – “een soort cocon, ik heb het gevoel dat ik er niks hoef” – een witte kamer en een groene kamer. “Zeg maar gerust gifgroen, of nog beter, slangengroen. Misschien niet erg toegankelijk of ieders smaak, maar ik vind het een bijzondere tint. Toen we alle gipsplaten weghaalden, verscheen er een wand met die kleur, zo bijzonder. Ik besloot dat ik die graag wilde behouden.” Een boerderij zoals deze kan snel tuttig worden, vindt Anouk, daarom koos ze voor een donkerder, stoerder kleurenpalet. De groene jachtkamer hangt vol waxjassen in camouflagekleuren, sommige verweerd en gescheurd, en regenlaarzen om mee door zompige weides te struinen.

Perfect imperfect

Anouks atelier bevindt zich in de schuur in de tuin, jarenlang een slecht geïsoleerd hok. Vaak zat ze er te boetseren in lagen oude verfkleren en dikke kabeltruien tegen de tocht. Onlangs is de schuur winddicht gemaakt, maar er is nog steeds geen wc en stromend water.

“Kennelijk gedij ik goed onder spartaanse omstandigheden”, lacht Anouk. De sobere omgeving houdt haar ook scherp, denkt ze. Bovendien hebben de weersomstandigheden invloed op Anouks creaties, waardoor de natuur ook zicht- en voelbaar is in haar werk. Droog of vochtig, warm of koud weer resulteert in een totaal ander kopje, bord of schaal. Oneindig in hun verscheidenheid, liggen de planken in Anouks studio hoog opgetast met rustieke tafelwaar en handgemaakte kunstobjecten. Veelal in zwarte klei met witte glazuur en sommige met haar signatuur: subtiele gouden edges of schilderingen van (zee)dieren, Hollandse tulpen en sprekende teksten. Elk stuk is anders, elk item perfect imperfect, waar Anouk zo geliefd om is.

Toen ze begon met keramiek in 1995 was het bij lange na niet zo populair als nu. “Ik heb de modeacademie gedaan, maar in die tijd was het als ontwerper vooral veel technisch tekenen en dat liet minder ruimte voor creativiteit. Toen ben ik een pottenbakcursus gaan volgen. Dat lag me wel, ik had het vlug in de vingers.” Haar handen diep in de klei, volledige focus op de draaischijf en opperste concentratie, het maakproces brengt haar in een bijna meditatieve staat waarbij de tijd lijkt weg te vallen.

Prins op de stoep

Het was een sprong in het diepe toen ze besloot voor zichzelf te beginnen, maar haar autonome werk werd al snel enthousiast ontvangen. De kunstenaar in de dop hield exposities aan huis in Amsterdam en later in Bergen, bekend om zijn kunstscene. “Ik had geluk met dat publiek, daar ben ik met bepaalde kringen in aanraking gekomen”, vertelt ze. Zo stond ineens Willem-Alexander op haar antwoordapparaat, destijds nog prins. “Het was denk ik 1998. Ik dacht dat het een grap was, maar hij bleek echt een schaal te willen bestellen voor een feest van vrienden. Toen hij met zijn hele entourage op de stoep stond, regende het pijpenstelen en riep ik spontaan: ‘Zij mogen ook wel binnenkomen!’ Nee, dat was niet de bedoeling. Destijds was ik nog een beetje bleu”, lacht Anouk.

Inmiddels heeft ze geëxposeerd in het Frans Hals Museum – “bijna onwerkelijk om naast je tulpenvaas ineens een bewaker te zien staan” – en uiteenlopende opdrachten gedaan voor bevriend architect Sjoerd Soeters. Anouk: “Hij bouwde het zogeheten Huis voor drie generaties, een villa in een bosrijke omgeving met aparte woningen die op inventieve manier met elkaar zijn verbonden. Voor de veranda waar blauweregen groeit, heb ik kralen gedraaid die doen denken aan die sierlijke klimmer. Als de blauweregen in het najaar zo goed als verdwijnt, zie je alsnog die ellenlange lilablauwe kralen oplichten.”

Drie generaties makers

Sinds een paar jaar werkt Anouk ook intensief samen met juwelenontwerper Bibi van der Velden. Voor hun gezamenlijke kunstprojecten draait ze grote kralen die de oneindige ‘lus van het leven’ symboliseren en andere, in haar eigen woorden, gekke ornamenten. “Klein of juist groot, artistiek of meer alledaags: ik hou van de afwisseling in mijn werk.” Voor hun eerste ontmoeting kwam Bibi langs met haar dochter Charlie en moeder Michèle, die beeldhouwer is, en zijn ze met z’n allen aan de slag gegaan in het atelier. Anouk: “Ik weet nog dat ik dacht: dit is bijzonder! Drie generaties die kunnen creëren.”

Terwijl ze zelf absoluut niet uit een creatief gezin komt, lijkt ze haar kunstenaarsbloed wel te hebben doorgegeven aan haar dochters. De jongste, Lieve, kwam onlangs terug uit Florence, waar ze aan een klassieke kunstacademie heeft gestudeerd. Anouk: “Op een methodische manier, heel streng, een soort balletacademie in de kunst. Ze moest veel uren maken, tot ’s avonds laat. Zelf werk ik meer intuïtief. Maar die basis zit er nu zo bij haar in, die raak je niet meer kwijt.”

Lieve kwam terug met indrukwekkende bustes in Michelangelo-stijl, die nu door de hele boerderij verspreid staan. In haar slaapkamer hangt een antracietkleurige lange jurk met bustier. “Daarnaast heeft ze allerlei naaiprojecten. Soms denk ik: waar begin je aan?!” De andere dochters zitten ook niet stil: zo studeert Pipi architectuur in Delft en doet ze aan wedstrijdzeilen; Riva studeert land- schapsarchitectuur in Wageningen, hockeyt op hoog niveau en tuiniert graag.

Op jacht

Wat Anouk ook met haar dochters deelt: jagen. Een controversieel onderwerp, zeker in Nederland. “Hier doen we vooral alsof het niet bestaat”, zegt Anouk, “terwijl het in alle omringende landen gebeurt. Zeker in Duitsland en Engeland, waar Leo sinds kort vaker naartoe gaat om te jagen op grofwild, zoals herten.” Anouk kwam voor het eerst met de jacht in aanraking door haar toenmalige hond, een Duitse staander. “Echt een jachthond. Toen ik Leo ontmoette, bleek hij van jongs af aan op konijnenjacht te gaan in Brabant. Ik ben uit nieuwsgierigheid meegegaan, en zo is het begonnen.”

Ze eten en gebruiken wat ze jagen – van kop tot staart. Anouk: “Ik heb vaker gehoord dat mensen die ooit vegan waren en besloten toch weer wat vlees te gaan eten, dat uitsluitend wilden doen als ze het dan zelf op een zo ethisch mogelijke manier zouden bejagen, in plaats van een plofkip uit de supermarkt te halen. Het is een gecontroleerde jacht, bedoeld om het evenwicht in de natuur, de wildstand, te bewaken. Zo mag je alleen in je eigen veld jagen, tijdens bepaalde seizoenen, uiteraard op niet-beschermde soorten en op een specifiek aantal, zeg, hazen, fazanten, vossen. Zijn er daar te veel van, dan kan dat het natuurlijke ecosysteem uit balans brengen, dus beheerd jagen heeft ook een functie.”

Opstaan en doorgaan

De omgeving heeft het gezin veel gebracht, maar toch is het niet louter rozengeur en maneschijn in de stolpboerderij. Zes jaar lang werd het leven van het gezin gekleurd door een hevige burenruzie. Anouk: “Dat doet natuurlijk iets met je, zeker met de meiden. Het was op z’n zachtst gezegd niet een heel leuke periode. Die lui bedreigden ons zelfs en de politie leek aan de verkeerde kant te staan.”

Ze wil er niet te lang over uitweiden of bij stilstaan, het is inmiddels gelukkig verleden tijd. Opstaan en doorgaan, dat is hun levensmotto. Er rolde wel het recht-voor-zijn-raapontwerp Fuck uit. Het was Pipi die om een bordje met het woord vroeg. Het staat voor: roep fuck, en het gevoel is uit je systeem. Anouk: “Iemand zei zelfs: fuck, ja, dat is eigenlijk allesomvattend.” Lachend: “Fuck the system!” Dat kan op meerdere manieren geïnterpreteerd worden. Anouk: “Ik denk dat wij sowieso mensen zijn die wat tegendraads zijn, niet alles voor zoete koek slikken, en ook zeker niet altijd de gemakkelijkste weg bewandelen.”

Oude schuur en een homp klei

Tegendraads zou je ook Anouks carrièrepad kunnen noemen. Waar massaproductie in productdesign de overhand neemt, blijft zij vasthouden aan haar ambachtelijke werkwijze. Ze doet gerust twee weken over een bord. Wordt ze daar niet onrustig van? “Ja, het is af en toe een uitdaging, maar ik zou niet anders willen.” De tijden zijn op een andere manier ook in positieve zin veranderd, ervaart Anouk.

“Vroeger moest ik nog weleens uitleggen waarom het ene bordje of de ene rand net anders was dan de andere. Begrepen ze dat niet dan was het: ja, pech, kijk maar ergens anders, haha. Maar ik heb het idee dat er nu steeds meer waardering is voor het handgemaakte, de hand van de maker in een werk. Zo’n item gaat ook langer mee, omdat je het koestert als iets eigens en persoonlijks.” Ze concludeert: “Het enige wat ik nodig heb om iemand blij te maken, is mijn oude schuurtje en een homp klei. Dat wil ik zo lang mogelijk blijven doen.”

Styling: Valerie van der Werff